Johannes Fredrikus Hendriks
1915-1943
Portret toevoegen?
Klik hierOorlogsslachtoffer
Is 27 jaar geworden
Geboren op 24-10-1915 in Rijssen (Ov)
Overleden op 26-05-1943 in Bremen Stadtkreis Bremen
Bijdragen
De volgende bijdragen zijn door bezoekers toegevoegd:
Reiziger uit Rijssen - Johannes Fredrikus Hendriks
Op 24-10-1915 krijgt Margrietha (Miene) Hendriks haar eerste zoon, hij wordt geboren In Rijssen, ze geeft hem de namen Johannes Fredrikus Hendriks, vernoemd naar haar vader. Ze wonen dan in een woonwagen die staat aan de Molendijk in Rijssen. Miene wordt geboren in Barneveld en komt uit een gezin van 9 kinderen die bijna allemaal in Rijssen zijn geboren.
Er zijn twee groepen woonwagenbewoners: Roma en Sinti enerzijds en Reizigers anderzijds. Veel reizigers stammen af van voorouders die van origine afkomstig zijn uit Duitsland, de Jenische bevolkingsgroep heb ik inmiddels geleerd en zo ook de voorvaderen van Johannes, de eerste Hendriks die uit Duitsland komt is een Hendrik Jansen in 1710.
Om hun brood te verdienen trokken ze rond in hun wagens, de mannen vaak als scharenslijpers, stoelenmatters, de vrouwen verdienden de kost vaak als koopvrouw. Ook Johannes was stoelenmatter en scharenslijper van beroep, net als zijn broer Aaldert, zijn grootvader Frederikus en ook zijn overgrootvader Frits Aalderik.
Cultuur:
Kenmerkend voor de woonwagengemeenschap is de sterke familieband.Binnen de familieband hebben vooral de grootouders veel gezag. Ouders laten hun kinderen vrij in hun doen en laten en beschouwen de kinderen vaak als jonge volwassenen. Vóór het huwelijk was er de traditie van het samen weglopen van een jongen en een meisje. Veel eerste kinderen worden dan ook voor het huwelijk geboren, de meeste reizigers zijn Katholiek en zo ook het gezin van Margrietha.
Johannes trok samen met zijn moeder, broer en grootouders voor de oorlog van Rijssen naar Emmen, Coevorden, Heerde, Putten en weer naar Rijssen, de "vaste" standplaats was toen Rijssen. Een zusje van Johannes wordt in Heerde geboren:
Geb.akte. Heerde: Frederikus Hendriks oud 57 jaren, stoelenmatter, wonende te Rijssen die aan mij verklaarde dat in zijn bijzijn zijn dochter Margrietha Hendriks, ongehuwd, wonende te Rijssen op 27- nov 1921, des voormiddags ten Half zeven ure in zijn woonwagen, staande aan den Kamperweg in deze Gemeente (Heerde), is bevallen van een kind van het vrouwelijk geslacht, aan welk kind de voornaam is gegeven van Frederika.
Dat maakt het wel duidelijk dat de hele familie samen reisde woonde. In 1941 zijn ze nog in Rijssen wat er daarna precies gebeurd is is niet helemaal duidelijk.
Bekend is dat in de Tweede Wereldoorlog Joden, Roma en Sinti zijn afgevoerd naar de Duitse concentratiekampen. Ook veel Nederlandse Jenische reizigers is dat overkomen.
Nadat in Duitsland vanaf mei 1940 alle woonwagenbewoners naar concentratiekampen werden gebracht, presteerde directeur J.A. van Doorn van de Gemeentelijke Dienst voor Maatschappelijk Hulpbetoon in Utrecht het om een brochure te schrijven met de titel De woonwagens moeten verdwijnen. Met het Auschwitz-Erlass van 29 maart 1943 moesten alle in Nederland wonende ‘zigeunerische personen’ gedeporteerd worden. De deportatie werd uitgevoerd door de Nederlandse politie.
De Telegraaf voerde in april 1944 een campagne tegen de ‘beroepswerklozen’ die een ‘makkelijk’ leventje zouden willen. Bij een massa-razzia in mei werden veel woonwagenbewoners gedeporteerd. De Nederlandse politie was zó fanatiek bij de arrestatie van deze volgens hen ‘asociale’ mensen dat de nazi’s er 64 weigerden: ‘De Hollanders zijn gek geworden, nu sturen ze ons Ariërs!’ De woonwagenbewoners die wél naar de vernietigingskampen of de werkkampen gingen, overleefden het meestal niet.
Ik heb geen bewijs kunnen vinden dat Johannes in Kamp Vugt, Amersfoort of Westerbork heeft gezeten, mogelijk dat hij door de Nederlandse politie is opgepakt.
Hij is als woonwagenbewoner naar Neuengamme getransporteerd
en kwam terecht in een bijkamp Lager Horn. In geheel in Duitsland lagen nog 92 zogenaamde buitenkampen die bestuurlijk gezien onder Neuengamme vielen. In totaal waren er in Neuengamme en zijn buitencommando’s 106.000 gevangenen uit 28 landen. Het werk bestond, buiten de steenfabriek, vooral uit werkzaamheden voor Walther (pistolen), Borgward (vrachtwagens), Volkswagen, IG Farben (chemicaliën), Blohm & Voss (scheepswerf), Drager (gasmaskers) en Continental (vrachtwagenbanden).
Bij aankomst moesten alle persoonlijke bezittingen worden afgegeven. Vervolgens werd al het lichaamshaar afgeschoren en kreeg men een nummer op een zinken plaatje dat om de nek gedragen moest worden. De SS probeerde de morele en psychische weerstand van de gevangenen te breken door hen in vernederende omstandigheden te laten leven en werken. De barakken waren overvol, sanitaire voorzieningen waren ontoereikend en enige privacy was er niet. Men kreeg onvoldoende voedsel en men moest zware arbeid verrichten.
Vast staat dat Johannes op 17-4-1943 in Lager Horn was, en op 26-5-1943 is overleden in Bremen, op zijn overlijdensakte staat dat hij is overleden aan Lungen und Brustfellenentzundung, Herzschwache, maar die gegevens zijn niet altijd correct, dat staan op heel veel overlijdensaktes, ondervoeding, ziektes in het kamp en het zware werk zal zeker een oorzaak zijn geweest. Na zijn overlijden wordt hij begraven op de Osterholz begr.plaats in Bremen graf N467.
Na de oorlog in 1947 als zijn familie inmiddels in Emmen woont wordt zijn overlijden aangegeven in Emmen, zijn familie zal al die tijd in het ongewisse zijn geweest, wat er met Johannes was gebeurd. Pas in 1958 wordt Johannes herbegraven in Loenen, eerst als onbekende Nederlander, na een aantal jaren onderzoek in dec. 1974 is vast komen te staan dat het om Johannes Fredrikus ging en heeft hij zijn naam terug gekregen. Slechts 27 jaar is hij geworden, van zijn naaste familie leeft helaas niemand meer, we hopen dat we een klein stukje hebben mogen bijdragen van hoe zijn leven er uit moet hebben gezien en dat hij niet vergeten wordt.
Geplaatst door Jeroen en Gerdien Nikkels op 20 augustus 2024