Klaas den Heijer

Klaas den Heijer is te werk gesteld bij de Kustvaart in de Noorse wateren. Zeevarenden kunnen voor ‘Arbeitseinsatz’ bij de kustvaart in de Noorse wateren worden geplaatst. Velen verkozen dit boven het werk in een van de fabrieken in Duitsland. Sommige namen vrijwillig dienst op deze schepen om zo te ontkomen aan tewerkstelling in Duitsland en probeerden op deze manier te ontsnappen naar Engeland.Tot 19 maart 1943 beoefent de Vlaardingse stoomlogger VL 103 Voorbode' de treil-visserij op de Noordzee. Daaraan komt een eind als het schip wordt gevorderd door de Duitse Kriegsmarine. De VL 103 wordt ter beschikking gesteld van een Duitse rederij en ingezet voor de vrachtvaart naar Noorwegen.Op 5 mei 1943 vertrekken onder andere de VL 103 - onder bevel van de Vlaardingse schipper Christaan Bot - en de KW 6 'Vertrouwen' - met als schipper 'Willem Bot', de broer van Christaan - voor een lange reis onder escorte van de Kriegsmarine naar Noorwegen. In Langesund, Noorwegen, worden beide schepen omgebouwd tot vrachtvaarders, een klus die tot het voorjaar van 1944 duurt. De 'Voorbode' vertrekt uit Oslo naar Hammerfest en neemt op twee plaatsen springstoffen in voor de Duitse 'Wehrmacht. De lading bestaat in totaal uit 100.000 kilo dynamiet, 80.000 slaghoedjes en 50 kisten lonten. De 'Vertrouwen' krijgt een veel minder explosieve last: het schip vaart met hout naar Bergen.De lading van de 'Voorbode' moet op bevel van de opdrachtgever geheim blijven. Maar ondanks alle voorzorgsmaatregelen wordt het een publiek geheim dat het schip munitie vervoert en diverse Noorse havens weigeren de 'Voorbode' de toegang. De autoriteiten zien dit als een voorzorgsmaatregel, in verband met eventuele sabotage door het actieve Noorse verzet.Voor noodzakelijke machinereparaties komt de 'Voorbode' uiteindelijk op 16 april 1944 aan in de haven van Bergen en meert Christiaan Bot af aan de Vestingkade, recht tegenover het middeleeuwse kasteel 'Bergenhus', dat door de Duitsers als militair hoofdkwartier in gebruik is. Ook de 'Vertrouwen' komt met zijn lading hout in Bergen aan, maar ligt in een ander deel van de haven afgemeerd.Als op de 'Voorbode' in de vroege morgen van 20 april 1944 de reparaties in de machinekamer worden uitgevoerd, ziet de machinist rook uit een mangat komen. Nadat hij alarm heeft geslagen rent hij de kade op, zover mogelijk weg van het schip, terwijl hij schreeuwt dat de lading uit springstof bestaat die elk moment kan exploderen. Ook de twee Noorse monteurs en de kok slaan, via het naast gelegen schip, op de vlucht. Er ontstaat grote paniek op de kade bij de Duitse wachtposten. Russische krijgsgevangenen en zeelui. Iedereen probeert een veilig heenkomen te zoeken. Om 08.39 uur breekt de hel los en komt 100.000 kilo springstof tot ontploffing. Ruiten versplinteren, daken worden van huizen gelicht en muren worden omvergeblazen. Van de 'Voorbode' blijft niets over; stukken van het anker vindt men later terug op de Sandviksfjellet, een 417 meter hoge berg bij Bergen. De haven en het merendeel van de houten woonwijken rondom het gebied worden vernield of branden af. Door de druk van de explosie ontstaat er een enorme vloedgolf die ook grote schade aanricht. De gebeurtenis gaat de geschiedenis in als de grootste ramp in Noorwegen tijdens de Tweede Wereldoorlog.Ook op de Vertrouwen, met schipper Willem Bot en zijn bemanning, hoort men de explosie en wordt men later geconfronteerd met twee doden van de Voorbode. Buiten schipper Christaan Bot, die onvindbaar is, behoren stoker Zwanenveld en matroos Klaas de Heijer, die aan de opgelopen verwondingen is bezweken, tot de slachtoffers. Het stoffelijk overschot van kapitein Bot is later toch nog gevonden. Zijn lichaam is naar Vlaardingen gebracht en daar begraven.In de rokende puinhopen van Bergen zijn 116 doden te betreuren: 95 Noren en 21 Duitsers. Zon 600 personen raken gewond, er zijn 4500 lichtgewonden. 131 huizen worden totaal verwoest en duizenden woningen worden beschadigd. Dertig schepen zinken.Over de oorzaak van de explosie wordt getwist. De Noren beweren dat het aan een spontane ontbranding in het kolenruim ligt, de Duitsers geven het Noorse verzet de schuld. De sabotageactie zou moeten verhinderen dat de Duitsers de explosieven inzetten tegen de Russische troepen. Er is noch van het een, noch van het ander bewijs gevonden en er is niemand die de verantwoordelijkheid voor dit drama opeist. Sluiten

31-01-2015VLAARDINGEN - Burgemeester Bert Blase heeft vrijdagmiddag op zijn kamer een DVD-exemplaar van een documentaire/film in ontvangst genomen van cineast Knut Georg Flo uit het Noorse Bergen.De documentaire gaat over de scheepsramp met de VL 103 ‘Voorbode’, die in het centrum van Bergen op 20 april 1944 explodeerde. Het Vlaardingse vissersschip van de firma Hoogendijk, dat door de Duitse bezetter was gevorderd, was volgeladen met springstoffen. De enorme explosie had tot gevolg, dat een groot deel van Bergen vrijwel werd weggevaagd. Duizenden woningen raakten ernstig beschadigd, 131 werden er totaal verwoest en 30 schepen zonken. Meer dan 4000 mensen raakten gewond, bijna 5000 werden dakloos en 160 mensen verloren het leven.Op de ‘Voorbode’ vielen drie doden te betreuren, matroos Klaas den Heijer uit Katwijk, stoker Arie Zwaneveld uit Rotterdam en de Vlaardingse schipper Christiaan Bot. De grootste ramp in Noorwegen tijdens de Tweede Wereldoorlog was hiermee een feit. Deze ramp wordt jaarlijks in Bergen herdacht. Knut Georg Flo en de ‘Bergen Fritidsfilmere’ heeft van deze gebeurtenis nu een documentaire gemaakt, welke in 2014 in Bergen is vertoond. De documentaire/film is nu ook in het Nederlands ingesproken en ondertiteld.Bij de overhandiging van de DVD waren afgevaardigden aanwezig van de Historische Vereniging Vlaardingen en de Vrienden van het Museum Vlaardingen. Beiden verenigingen hadden donderdagavond voor hun leden de Nederlandse primeur van de documentaire. Tijdens deze druk bezochte avond waren ook de nazaten van Christiaan Bot aanwezig en schetste een kleindochter van schipper Bot het Nederlandse/Vlaardingse perspectief van de ramp.Foto afkomstig van: http://trawlerphotos.co.uk/gallery/showphoto.php?photo=132742&title=voorbode-vl103&cat=1176 Sluiten