Fritz Hirsch

Fritz Hirsch was afkomstig uit een groot gezin in Berlijn. Aanvankelijk werkte hij in de banketbakkerij van zijn vader, maar met een optreden als amateurtoneelspeler maakte hij zoveel indruk dat de directeur van het theater zich inspande om de jonge Fritz een acteursopleiding te geven. Die kreeg hij aan de kunstacademie van Mannheim. Hoewel hij liefst karakterrollen wilde spelen kreeg hij onmiddellijk succes in komische rollen. Hij werd als eerste joodse acteur aangenomen door het Berlijnse Staatstheater, in 1921.Vanaf 1924 maakt Fritz Hirsch ’s zomers een tournee door Nederland, in 1926 werd zijn gezelschap de Fritz Hirsch Operette het vaste gezelschap van de Haagse Prinsesseschouwburg. De groep oogstte veel succes en was zeer productief: in tien jaar tijd werden 52 verschillende operettes opgevoerd. Hoewel de voertaal bij repetities en opvoeringen Duits was, en veel geëmigreerde Duitse artiesten er rollen vertolkten, hoorde de Fritz Hirsch Operette niet tot de subcultuur van het Duitse emigranten-theater, daar was het een te prestigieus gezelschap voor.In 1937 werd het gezelschap gevraagd een operette uit te voeren ter gelegenheid van het huwelijk van kroonprinses Juliana en Bernard van Lippe-Biesterfeld. In 1940 wordt de Prinsesseschouwburg overgenomen door de bezetter, daarna trad De Haagsche Operette er op. Waarschijnlijk heeft Hirsch hier de eerste tijd nog informeel kunnen doorwerken. De reden voor de vroege deportatie van Fritz Hirsch, in 1941, is niet bekend. Misschien overtrad hij een van de anti-joodse wetten want eind juni 1941 zat hij in de Scheveningse gevangenis; wellicht ook is hij opgepakt omdat hij een prominent gezicht was van het ‘joodse theater’ in Nederland.Bronnen: Katja B. Zaich, “Ich bitte dringend um ein Happy End.“ Deutsche Bühnenkünstler im niederländischen Exil 1933-1945 (Frankfurt am Main, 2001), 34-36; 119-120; 234.Contemporain verslag van Hirsch’ werk en een interview, onder andere over zijn joodse naam en achtergrond: J. Gompers, ‘Bij Fritz Hirsch op bezoek. Een interview’ in: De Vrijdagavond 3(1926), nr. 43: dl. 2, 264-267.In de mediatheek van het Joods Historisch Museum bevindt zich een tekstboek van één van Hirsch's operettes: 'Wir walzen in den Himmel hinein'.Bij het tienjarig bestaan van het Fritz Hirsch Operette gezelschap werd het boekje 10 jaar Fritz Hirsch operette in Nederland uitgegeven. Er bestaan nog opnames van het gezelschap.Zie ook de biografische aantekening in: H.E. Dominicus, Mauthausen. Een gedenkboek (2e herziene en uitgebreide druk; Amsterdam 1999) 67-68 Sluiten