Vincent Dominicus Josephus Jansen

Vincent Jansen, daar zat leven in. Zijn leven was kort – het duurde nog geen 21 jaar – maar in die jaren beleefde hij meer dan menigeen die veel ouder werd. School was niet zo erg aan hem besteed, maar al voor de oorlog had hij veel van Europa gezien. Op de fiets.

Hij fietste door Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Italië, Slovenië, Kroatië, Kroatië en Servië.

Onderweg leerde hij tenminste twee dingen. Dat Nederland een goed land was. En dat een andere cultuur van een land er geen aanleiding voor hoeft te zijn om met zo’n land oorlog te voeren. Hij had door wat Nazi Duitsland in zijn schild voerde. Dat maakte hem echter geen vijand van Duitse mensen in het algemeen. Maar toen Nederland in mei 1940 werd overrompeld door de Duitsers was zijn keus snel gemaakt. Naar Engeland en dan tegen de Nazi’s knokken.

Vincent Jansen was een avontuurlijke jongen. Op zijn fiets reisde hij in Europa door stad en land. Zijn budget was beperkt dus waren de logementen onderweg niet altijd van topkwaliteit. Verstelde, groezelige lakens, honger, dorst, heimwee, dat alles kwam op zijn pad. Hij leerde dat het in Nederland allemaal niet zo slecht geregeld was, maar had hij de kans gekregen, dan was hij misschien wel een leven lang blijven reizen.

Zijn reizen waren avontuurlijk. Ergens in de afdeling van een Oostenrijkse berg begaf zijn fietsrem het. Door van zijn fiets te springen redde hij het vege lijf. Vervolgens werd het verder lopen al was dat, zo schreef hij later, wel in een schitterende omgeving. Hij zat in de buurt van Innsbruck, wilde naar huis en had nog een kwartje op zak. Daar kon je ook vlak voor de oorlog geen potten mee breken, maar wat gebeurde er? Plotseling zag hij aan de andere kant van de weg zijn broer en zus rijden. Zij waren ook op pad. Op een motor. Van hen kon hij vijf Mark lenen. Daar kwam je toch weer verder mee.

In zijn dagboekaantekeningen en in andere privé papieren gaf Vincent er blijk van dat hij drommels goed wist wat er in Europa gebeurde. Hij snapte wat er in de oorlog op het spel stond. Hij was in mei 1940 nog geen 19 jaar oud, maar hij ging met zijn broer Henri op pad. Vanuit het ouderlijk huis in Ginneken naar Engeland. Door Frankrijk, Spanje en Portugal naar Engeland en daar de pilotenopleiding doen. Zo’n reis was geen vakantietripje. Al snel maakten de Duitse bezetters het aankomende Engelandvaarders lastig. Op een gegeven moment moesten de broers zelfs gescheiden verder. Later vonden ze elkaar weer terug. Vincent en Henri waren niet voor een kleintje vervaard en in oktober 1940 bereikten zij Engeland. Daar ging Henri in het leger en Vincent bij de luchtmacht, de pilotenopleiding. Het beviel de broers in Engeland, al vergaten ze nooit waarom ze daar waren. In brieven naar Nederland lezen we over een ontmoeting met verre familieleden, die eerder geëmigreerd waren. Overigens werden die brieven opzettelijk vaag gehouden. De Duitsers deden niet zo aan het postgeheim en je hoefde hen niet wijzer te maken dan ze al waren.

Begin 1942 zou Vincent worden aangesteld als piloot. De theoretische opleiding was al met goed gevolg doorlopen. Dat zal voor hem nog best een opgaaf zijn geweest, want hij had meer op met de vrije natuur en met de praktijk, dan met studieboeken.

En toen, tijdens een oefenvlucht op 1 september 1941, overkwam hem het allerergste. De stukken zijn vaag over wat er precies gebeurde. Vincent vloog het toestel. Ergens in de stukken wordt gerept van een flauwte tijdens de vlucht. De familie denkt achteraf dat de wagen- en zeeziekte, waarvan hij altijd al last had gehad, de oorzaak kan zijn geweest van het ongeluk. Hoe het ook zij, Vincent Jansen zou zijn droom om tegen de Duitsers te vechten niet waarmaken. Hij overleed twee dagen voor zijn 21e verjaardag. In de dagen daaraan voorafgaand zal hij vast wel eens hebben bedacht dat hij die verjaardag onder bijzondere omstandigheden zou vieren. Maar hij zou geen 21 worden. Een jong leven, het leven van een warm mens, in de knop gebroken. Zijn ouders, broers en zussen in Ginneken, zij moesten verder met het gemis. Alleen nog maar wat foto’s en een graf. Een paar dagen na Vincents dood hoorde zij het vreselijke bericht. Henri had het doorgegeven aan de heer Bernard in Barcelona. Henri en Vincent kenden hem vanuit Breda via hun vader. Ze hebben tijdens hun tocht nog een tijd bij hem gelogeerd en hij hielp hen verder met hun reis. De heer Bernard telegrafeerde de familie Gyr, de naaste buren van de familie Jansen. Zij verwittigden zus Constance. die al snel de rest van de familie kon informeren. Op 10 september werd in de parochiekerk van de Heilige Laurentius in Ginneken een requiemmis voor Vincent gehouden. Maar pas op 22 november ontving de familie zijn officiële doodsbericht van het Internationale Rode Kruis.

De familie heeft kracht geput uit hun geloof. Een van de teksten in de rouwadvertentie luidt:

Voor Uw gelovigen HEER wordt het leven verwisseld, niet afgesneden. En als de woning die zij op aarde bewonen ontbonden is, wordt een eeuwige woonstede in de hemel verkregen.

Vincent Jansen werd op 7 september 1941 ter aarde besteld op de begraafplaats in Chippenham. In een eenvoudig graf. Een sober kruis, naam, rang en dat was het. De Oorlogsgravenstichting verving het eenvoudige kruis door een mooi monument. Ook staat zijn naam vermeld op de gedenksteen op het Nederlandse ereveld in Mill Hill en op het ‘Gedenkteken Luchtvarenden’ op de voormalige vliegbasis Soesterberg.

Het zijn herinneringen aan een warm mens, een jongen die bereid was de goede strijd te strijden, maar aan die strijd net niet toekwam. Hij ruste in vrede.