Willem Kamp

In Sliedrecht werd op 5 juli 1900 Willem Kamp geboren. Hij trouwde met Elisabeth Jongsma. Het paar woonde aan de Kerklaan 45, tegenwoordig nummer 20, in Haren. In de andere helft van de dubbele villa woonde de vader van Elisabeth. Willem en zijn vrouw kregen twee kinderen: dochter Hannie en zoon Jan. Willem Kamp was directeur van de Noord-Nederlandse Cliché-fabriek (NNC) in Groningen, een bedrijf dat sinds 1920 in de Hoekstraat en later aan de Noorderhaven in een voormalige zuivelfabriek clichés en stempels maakte.Willem Kamp sloot zich in de oorlogsjaren aan bij de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) en bij de groep De Groot. ‘De Groot’ was de schuilnaam van zijn bedrijfsleider Gerrit Boekhoven, de leider van de pacifistische verzetsgroep.Het bedrijf van Kamp was voor het verzet van grote waarde: er konden stempels worden gemaakt die gebruikt werden bij het vervalsen van persoonsbewijzen. Dat gebeurde dan ook volop; de hele clichéfabriek, met ruim twintig werknemers, deed eraan mee. Ook falsificatie van bonnen, bonkaarten en inlegvellen behoorden tot de specialiteiten van de Clichéfabriek. Begin 1945 was het ineens afgelopen. Na de arrestatie van bedrijfsleider Gerrit Boekhoven werden vrijwel alle medewerkers van de NNC door de Duitsers opgepakt en naar het hoofdkwartier van de SD gebracht, het beruchte Scholtenhuis aan de Grote Markt. De jongste werknemers werden afgevoerd naar Wilhelmshaven. Gerrit Boekhoven werd op 19 maart 1945 gefusilleerd langs de Oosterbroekweg, aan de rand van het Quintusbos, tegelijk met Anda Kerkhoven, de Groningse studente, voor wie op de fusilladeplaats een monumentje is geplaatst.Willem Kamp werd op 13 februari 1945 gearresteerd. Na zware verhoren in het Scholtenhuis werd hij opgesloten in het huis van bewaring.Het staat Hannie Koens-Kamp nog helder voor de geest. Op een dag kwam haar vader niet op de gewone tijd thuis. Hij zal wel op aardappelen uit zijn, had de vijftienjarige Hannie haar ongeruste moeder voorgehouden. Maar moeder wilde dat Hannie naar de fabriek ging om te kijken waar vader bleef. De fabriek was verlaten en verzegeld. Toen wisten ze thuis genoeg. Uit voorzorg werden direct waardevolle voorwerpen en spullen die beter niet gevonden konden worden, elders ondergebracht. Daar waren ze later erg blij om. Want een paar weken na vaders arrestatie verschenen er op een dag Nederlandse mannen met een grote kar met paarden ervoor en haalden het hele huis leeg. Moeder, Hannie en Jan werden plompverloren uit huis gezet. De inboedel werd op de kar afgevoerd en het huis werd verzegeld. Hannie vond onderdak bij een vriendin in Helpman, moeder en Jan trokken in bij opa Jongsma. Korte tijd later werd het hele gezin gastvrij opgenomen door de buren op nummer 47, de familie Bos. Geweldig dat er ook zulke mensen waren, mensen die je nauwelijks kende, maar die zonder voorbehoud zeiden: “Mevrouw Kamp, kom maar bij ons. U bent van harte welkom.” Hannie moest af en toe een koffertje met schone kleren naar het huis van bewaring brengen. Dat was een akelig en spannend werkje, waar Hannie eigenlijk te jong voor was. Zij stond daar tussen de volwassen vrouwen, die het ook vreemd vonden dat zo’n jong meisje erop uit gestuurd werd. Op 7 maart was Hannie jarig. Tussen de vuile was vond zij een Wybertjesdoosje, waar vader de letter ‘H’ had ingekrast. Er zat een pepermuntje in. Vader had toch aan haar verjaardag gedacht! Ook had vader een keer in de boord van een overhemd geschreven: “O.Z.O.”, Oranje Zal Overwinnen. Half maart was het afgelopen met koffertjes brengen. Vader bleek op transport gesteld te zijn.Willem Kamp werd op zaterdag 17 maart, met ruim honderd andere Groningse gevangenen, vanuit het huis van bewaring naar het station gebracht. Daar wachtte een overvolle trein, waarin al twee dagen lang bijna 280 gevangenen uit Amersfoort en Assen zaten. Op zondagochtend 18 maart vertrok de trein met 380 gevangenen, richting Neuengamme, 20 kilometer ten oosten van Hamburg. Een reis van 300 km, die veertig uur duurde. Zonder voedsel en water en onderweg beschoten door geallieerde vliegtuigen.In april werden veel gevangenen uit Neuengamme doorgevoerd naar buitenkampen. Toen de geallieerden naderden, eind april 1945, werden alle nog aanwezige gevangenen weggevoerd naar Lübeck. Daar werden ruim 7000 gevangenen aan boord gebracht van de passagiersschepen Cap Arcona en de Thielbek, gelegen in de Lübecker Bocht. Op de vlucht voor het aanstormende Russische Rode Leger voeren de schepen op 3 mei 1945 de Oostzee op. Daar werden zij gebombardeerd door Engelse bommenwerpers. Beide schepen vlogen in brand, de Thielbek, met 2800 mensen aan boord, kapseisde al na een kwartier. Daarbij kwam 90% van de passagiers om het leven, door verbranding of verdrinking. Gevangenen die op tijd het schip konden verlaten, werden vanaf Duitse boten doodgeschoten. Wie de wal wist te bereiken, wachtte het geweervuur van een SS-patrouille.Op het strand van Neustadt bevindt zich een monument voor de 7000 slachtoffers van de schepen Cap Arcona en Thielbek.Willem Kamp heeft de evacuatie van Neuengamme niet overleefd. Over wat er precies gebeurd is, verschillen de bronnen. Uit een overlijdensannonce en een aantekening op de archiefkaart van het OVCG valt op te maken dat hij is overleden in de week van 22-30 april, aan boord van de Thielbek. Maar de Thielbek zonk op 3 mei. In Neuengamme staat zijn overlijden op 3 mei geregistreerd. Kennelijk is deze datum later ook bij de familie bekend geworden. Op 13 oktober 1951 werd aangifte gedaan van overlijden bij de gemeente Haren. Als overlijdensdatum werd genoemd: 3 mei 1945, in Neustadt, de stad vlakbij de plaats waar de Thielbek zonk. Willem Kamp is 44 jaar geworden.Na de bevrijding kon de familie Kamp weer terugkeren naar het leeggehaalde huis aan de Kerklaan. De inboedel konden Elisabeth en haar kinderen bij elkaar scharrelen in een schoolgebouw aan de Violenstraat in Groningen. Al hun spullen stonden verspreid tussen tientallen andere inboedels. Niemand lette op wat je meenam. De eettafel was makkelijk te identificeren: Hannie had, om haar broer te plagen, ooit onder het tafelblad geschreven: ‘Jan is gek!’ De stoelen waren verdwenen; daarom kregen ze stoelen van NSB’ers mee. Toen begon de zoektocht naar vader. Zes jaar lang. Er kwam een meneer Hoekstra langs, die vertelde dat hij met vader in kamp Neuengamme had gezeten. Willem Kamp was ziek, doorlopend diarree, hij durfde nauwelijks meer te eten. Toen de geallieerden naderden, was hij op het schip de Thielbek terecht gekomen. Verder was er niets over hem bekend.In 1951 kwam er bericht van het Rode Kruis. In de regionale krant plaatste mevrouw Kamp de volgende annonce:‘Overleden: Na langen tijd van onzekerheid maken wij hiermede bekend dat onze innig geliefde Man en zorgzame Vader Willem Kamp, in leven directeur der Noord Ned. Clichéfabriek, oud 44 jaar, tusschen 22 en 30 April ’45 op het s.s. Thielbeck moet zijn overleden. Dat hij velen heeft mogen helpen om het vaderland te dienen is voor ons een groote troost. Eenige en algemeene kennisgeving. Uit aller naam: E. Kamp-Jongsma. Kerklaan 45, Haren (Gr).’De weduwe Kamp-Jongsma zette na de oorlog de clichéfabriek voort, waarbij zij de dagelijkse leiding aan een van de werknemers, Jan de Poel, overdroeg. Zij bleef tot 1968 wonen in het huis aan de Kerklaan. De gebeurtenissen in de oorlog en het immense verlies hebben grote invloed gehad op het leven van mevrouw Kamp en op dat van haar kinderen. De trots op het verzetswerk van haar man en hun vader kon de prijs die zij hebben moeten betalen natuurlijk nooit compenseren. Sluiten