Op 4 mei 2015 sprak minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert op het Nationaal Ereveld Loenen, tijdens de herdenking van de bijna 4.000 oorlogsslachtoffers die daar hun laatste rustplaats vonden, onder wie de in 1919 geboren Anda Kerkhoven. Hennis vertelde het verhaal van deze dappere vrouw, die voor de oorlog studeerde aan de Rijksuniversiteit in Groningen.Hennis: “In het universiteitsblad bestempelde zij de Jodenvervolging door Hitler en de zijnen als ‘massa-krankzinnigheid’. Niet iedereen was hier blij mee. Maar ze ging door. ‘Wat niet mag, mag niet, welke prijs ook zij!’ Ook dit zijn haar woorden.”Na het uitbreken van de oorlog kwam Anda in het verzet terecht. “Al snel hield ze zich bezig met het helpen van talloze onderduikers en het vervalsen van papieren”, vervolgde Hennis. “Anda nam hiermee een groot risico. Dat wist ze. Maar ze ging door. Op 27 december 1944, om 8 uur ’s avonds, werd ze bij thuiskomst opgewacht door 4 zwaarbewapende soldaten van de Sicherheitsdienst. Het was pikdonker en ijskoud. Verraden.Anda had net een 4-jarig Joods meisje naar een onderduikadres gebracht. In een ultieme reactie rende ze naar binnen en verstopte zich op de wc. Ze wist nog snel een lijst met onderduikadressen op te eten.” In het Scholtenhuis, de beruchte gevangenis in Groningen, werd ze op een gruwelijke manier gemarteld. Maar Anda bleef zwijgen en redde zo de levens van haar verzetsgenoten. Op 19 maart 1945 werd ze gefusilleerd, in het zicht van de bevrijding. Sluiten

Op 3 mei 2003 werd op de plaats waar Anda Kerkhoven werd doodgeschoten, de Oosterbroekweg in Haren/Glimmen een gedenksteen geplaatst. Haar neef Vincent Kerkhoven heeft de steen onthuld.Tekst: 'Wij gedenken haar die het leven innig lliefhad en respecteerde' Anda Kerkhoven, 10 april 1919 - 19 maart 1945 'Op deze plaats door de vijand omgebracht'Elk jaar op 4 mei is er een korte herdenkingsplechtigheid bij deze gedenksteen. Sluiten

Anda Kerkhoven, geboren 10 april 1919 te St. Cloud overleden 19 maart 1945 bij HarenermolenAnda Kerkhoven werd tijdens een vakantie van haar ouders Adriaan Rudolph Willem Kerkhoven en Constance Paulina Bosscha in Parijs geboren. Zij was de derde dochter uit een welgesteld gezin van acht kinderen. Anda’s grootvader Eduard Julius Kerkhoven was de jongste zoon van de Amsterdamse bankier Johannes Kerkhoven en de stichter van de Johannes Kerkhovenpolder bij Termunten.Anda’s jeugd speelde zich af op de thee- en rubberonderneming ‘Panoembangan’ van haar vader. Deze plantage lag in het vrij woeste gebied ‘de Djampangs’ op West-Java. Anda kreeg daar alle gelegenheid haar liefde voor de natuur te ontwikkelen. Zij identificeerde zich met alle levende wezens, hetgeen haar overgang tot het vegetarisme verklaart. Met haar opvattingen botste zij met haar vader, die een enthousiast jager was.Na allerlei soorten van privé-onderwijs was Anda, na de scheiding van haar ouders, naar Europa vertrokken. Na een verblijf van enkele maanden in Zwitserland bezocht zij tot 1934 de lagere school in Den Haag. Daar volgde zij ook de Hogere Burgerschool (HBS) en voltooide die opleiding aan het Christelijk Lyceum in Bandoeng. Daarna besloot zij medicijnen te studeren aan de Medische Hogeschool in Batavia (thans Jakarta geheten). Tevergeefs probeerde zij daar dispensatie te krijgen voor de vivisectie- practica. Omdat deze aan de Rijksuniversiteit in Groningen wel werd verleend, vertrok zij weer naar Nederland. In Groningen woonde ze op kamers bij de familie K. Hendriks en maakte ze min of meer deel uit van het gezin. Zoals Anda al als jong meisje de consequenties trok uit haar dierenliefde, vegetariër werd en haar vader kapittelde over de jacht, zo deed zij dit ook tijdens haar studie medicijnen. Ondanks haar lidmaatschap van de Sociaal Democratische Studenten Club bleef Anda voor haar medestudenten een weinig toegangelijke, jonge vrouw.Zij volgde heel nauwlettend de gebeurtenissen in Hitler-Duitsland. In een publicatie in het universiteitsblad De Clercke noemde zij de jodenvervolging in Duitsland ‘massa-krankzinnigheid’. Haar vele artikelen in dit blad over het antisemitisme werden niet altijd gewaardeerd. Het kwam haar zelfs op de beschuldiging van verwardheid te staan, vooral na haar poging het anti-semitisme in Duitsland te verklaren. Daarop kreeg ze zelfs het verwijt zichzelf aan antisemitisme te bezondigen.Een artikel over de ‘morele waarde der wetenschap en de plaats van de mens’ eindigde Anda met een zin die haar later handelen zou bepalen: ‘Wat niet mag, mag niet, welke de prijs ook zij!’. Een zin waaraan zij in vette letters en buiten het eigenlijke stuk nog toevoegde: ‘Ook de vivisectie mag niet!!’Bijna vanzelfsprekend kwam Anda tijdens de bezettingsjaren 1940-1945 in het geweldloze verzet terecht. Andermaal trok zij de consequenties uit haar overtuiging. In het begin van 1942 kwam zij in contact met de verzetsgroep ‘De Groot’, een groepje jonge socialisten onder leiding van Gerrit Jacobus Boekhoven, dat zich vooral bezighield met hulp aan joodse onderduikers, vervalsing van bonkaarten en identiteitspapieren. Boekhoven, bedrijfsleider van een clichéfabriek, opereerde onder de schuilnaam Henk de Groot. Binnen deze groep vond Anda aansluiting met haar socialistische en pacifistische opvattingen. Haar medestudenten waren niet op de hoogte van haar verzetsactiviteiten. Zij schreef ook illegale vlugschriften over normen en waarden en bezorgde de blaadjes zelf. Op 27 december 1944 werd Anda in het huis van de familie Hendriks in Groningen gearresteerd door leden van de Sicherheitsdienst (SD). Ook de heer en mevrouw Hendriks werden meegenomen. Mevrouw Hendriks is na enkele weken vrijgelaten, maar de heer Hendriks werd afgevoerd naar een concentratiekamp. Hij overleefde de oorlog. Bij de arrestatie zei een van de SD’ers tegen Anda: ‘En nou rustig katjang.’ Uit die bejegening klonk meteen al de racistische houding door, waarmee deze jonge vrouw werd geconfronteerd. Tijdens haar gevangenschap is zij, vanwege haar Indische uiterlijk, wreed behandeld en vernederd.Enkele weken na haar arrestatie werd nagenoeg de gehele groep De Groot opgerold, ook leider Gerrit Boekhoven. Vrijwel alle leden van deze verzetsgroep, 25 personen, zijn door executie of in gevangenschap om het leven gekomen. In de gevangenis bleef Anda haar gedachten over een rechtvaardige wereld onder woorden brengen. Dat werd beaamd door een van haar celgenotes, mevrouw De Clerck-Zubli: ‘Anda, wier geest merkwaardigerwijs steeds actief bleef, zette haar behoefte om haar denkresultaten op schrift te stellen om in mondelinge uitingen.’ Ondanks de grote psychische druk die op haar werd uitgeoefend en de stelselmatige martelingen, bleef Anda zwijgen over het verzetswerk. Bij de nadering van de bevrijding werd zij samen met een andere vrouw, Dina Alberta Brechine Aikema, op een stille landweg bij Harenermolen gefusilleerd. Zij was het enige vrouwelijke Magna Pete-lid dat vanwege haar verzetsactiviteiten is geëxecuteerd.Toen in juni 1945 voorzitter Eisses van de Groninger studentenvereniging Magna Pete teruggeblikte op de oorlogsjaren, noemde hij Anda Kerkhoven ‘de meest opvallende studente in verzetskringen en misschien wel de minst opvallende onder de Magna Petentes.’Pas na de Duitse capitulatie zijn haar stoffelijke resten geborgen en op 22 juni 1945 onder grote belangstelling herbegraven op de Noorderbegraafplaats in Groningen.Anda Kerkhoven is in 1967 overgebracht naar Loenen en rust daar in vak E, grafnummer 271 Sluiten