Johan Aaldrik Stijkel

Het verhaal vertelt hoe de Stijkelgroep door verraad een noodlottig einde kende. Onder de vele slachtoffers waren ook drie Katwijkers, Maarten Hoek en de zwagers Arie en Willem van der Plas.Het ontstaan De Stijkelgroep was een van de eerste verzetsgroepen die kort na de capitulatie van Nederland in mei 1940 verspreid over het hele land ontstonden. Het initiatief was genomen door drs. Johan Aaldrik (Han) Stijkel. Hij had Engels gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en was al tijdens zijn studietijd betrokken bij het verzet tegen het fascisme. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936 – 1939) heeft Stijkel vanuit Portugal deelgenomen aan verzetsacties tegen dictator Franco. Na de capitulatie van Nederland zocht Stijkel contact met leidende politieke en militaire personen. Hij wilde een organisatie vormen waarbij alle verzetsorganisaties onder een éénhoofdige leiding zouden komen te staan. Han Stijkel besloot om zelf nieuwe instructies van de regering in Londen te verkrijgen en spionagemateriaal over te brengen.De opdracht Stijkel kreeg van de regering uit Londen de opdracht om de verspreid in het land ontstane verzetsgroepen tot een eenheid te smeden. Omdat voor elkaar te krijgen reisde Stijkel en leden van zijn groep het hele land door. Stijkel gebruikte als schuilnaam dr. Eerland de Vries. Tijdens het reizen werden op verschillende plaatsen spionagegegevens verzameld die naar Engeland werden doorgegeven. Zo ontstond een grote groep die vermoedelijk uit meer dan 80 leden bestond. *). Nederland had geen ervaring met verzetswerk want het was 150 jaar geleden dat Nederland ten tijde van Napoleon bezetting kende. Dit bracht met zich mee dat er beginnersfouten werden gemaakt zoals het onzorgvuldig omgaan met ledenlijsten en wapens. Ook onderschatte de verzetsgroepen de kracht van de jarenlange ervaring van de Duitse contraspionage. Zo wisten twee uiterst gevaarlijke spionnen Van der Waals en Ridderhof te infiltreren in de Stijkelgroep.*) Waarschijnlijk werd de groep pas tijdens het proces in 1942 door de Duitsers Stijkelgroep genoemd en was het voor die tijd helemaal geen groep, maar losse, verspreide cellen.Naar Engeland Han Stijkel wil op een gegeven moment naar Engeland en probeerde met de kortegolfzender van zijn vriend Cornelis Gude verbinding te krijgen met Engeland. De zender gaf de geest en ze probeerden het toen met de zender van de Haagse politieman Cornelis Drupsteen. Het lukte niet gelijk om verbinding te krijgen met Londen, maar de aanhouder wint en op een avond lukte het wel. Uit Engeland kregen Stijkel en Gude de voorwaarde mee dat ze alleen welkom waren als zij voldoende spionagemateriaal wisten mee te nemen.VerraadEind april had Drupsteen contact met Engeland en kreeg te horen dat Stijkel en Gude door een Nederlandse onderzeeër in de nacht van 1 op 2 april 1941 zouden worden opgehaald. Om de mannen buiten de kust bij de onderzeeër te kunnen afzetten was een boot nodig. De Katwijker Maarten Hoek lid van de Stijkelgroep had de Katwijkse kotter KW 133 ‘Eendracht’ van zijn zwagers Arie en Willem van der Plas geregeld. ”We gaan met God, mannen” riep Han Stijkel vol overtuiging bij het losgooien van de trossen. Enkele minuten later, nog voordat de ‘Eendracht’ de haven van Scheveningen had verlaten, vielen Stijkel, Gude en de zwagers Arie en Willem van der Plas in handen van de Duitsers die de haven hadden geblokkeerd.Twee Nederlandse verraders hadden de Duitsers vooraf ingelicht. De Haagse vishandelaar W.S. van Dam en J. van Wezel, vertegenwoordiger van beroep. Ze waren in de Stijkelgroep geïnfiltreerd en konden maanden lang hun werk doen. Later werd ook Maarten Hoek gearresteerd.Een schertsvertoning In totaal werden er na het verraad 47 mannen en vrouwen van de groep Stijkel gearresteerd en naar het ‘Oranjehotel’ in Scheveningen gebracht. Tot 26 maart 1942 zaten ze daar opgesloten en werden daarna overgebracht naar Berlijn. In juni werden ze uiteindelijk overgebracht naar de Wehrmacht-gevangenis vlak naast het Lehrter station in het centrum van Berlijn.Pas in september 1942 werd de groep berecht tijdens een geheim proces voor het hoogste Militaire Gerechtshof van Duitsland, het Reichskriegsgericht in Berlijn. Het proces was een schertsvertoning en acht maanden later op 4 juni 1943 werden er 39 doodvonnissen uitgesproken.Op 4 juni 1943 stierven 32 mannen voor het vuurpeloton in Berlijn-Tegel waaronder Cornelis Gude en de zwagers Arie en Willem van der Plas. Han Stijkel was de eerste die werd doodgeschoten. Elf veroordeelden werden in concentratiekampen omgebracht en slechts vier van de groep Stijkel keerden terug. Sluiten

Han Stijkel, geboren in Rotterdam op 8 oktober 1911. Studeerde Engels aan de Universiteit van Amsterdam waar hij betrokken was bij het verzet tegen het fascisme; vanuit Portugal nam hij deel aan verzetsacties tegen Franco tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939).Na de capitulatie van het Nederlandse leger in mei 1940 was Han Stijkel één van de eersten die een verzetsgroep oprichtte. De verzetsgroep, naar hem vernoemd, was in feite een eerste OD (Ordedienst) met als doel om na het vertrek van de Duitse bezetters een mogelijk gezagsvacuüm op te vullen en daarmee een ongestoorde terugkeer van de Koningin te kunnen waarborgen. De Stijkelgroep bestond vermoedelijk uit niet meer dan 80 personen waaronder prominente personen uit bestuurlijke kringen in Den Haag, o.a. generaal-majoor Hasselman, studenten, officieren en ondernemers. Een actieve kerngroep bevond zich in de Zaanstreek.Han Stijkel had van de regering in Londen onder meer opdracht gekregen om de verspreid in het land ontstane verzetsgroepen tot een eenheid te smeden. Daartoe reisden hij en leden van zijn groep het hele land door. Stijkel maakte gebruik van de schuilnaam dr. Eerland de Vries. De verzetsgroep verzamelde spionagegegevens o.a. van militaire installaties in IJmuiden en Rotterdam. In de beginfase van de bezetting was dit werk uiterst moeilijk door het ontbreken van ondersteunende organisaties, bijvoorbeeld de Persoonsbewijzen Centrale die valse persoonsbewijzen maakte, daarbij worden 'beginnersfouten' gemaakt waardoor de Duitse autoriteiten in Den Haag de verzetsgroep in het vizier krijgt. De Duitsers laten de landverrader Anton van der Waals in de groep infiltreren. Via een politieorganisatie komt Stijkel in contact met de broers Willem en Arie van der Plas uit Katwijk. Zij hebben een motorbotter, de KW133 'Eendracht'. Binnen de politieorganisatie die de boot heeft geregeld, bevinden zich echter de verraders Van Dam en Wezel. Als Stijkel met Cornelis J. Gude en Jean C. Baud op 2 april 1941 uit de haven van Scheveningen wil varen, loopt alles mis. De Duitsers hebben de uitgang van de haven geblokkeerd... Alle deelnemers in de haven van Scheveningen worden gearresteerd. Na enkele dagen verhoor werden ze overgebracht naar de Scheveningse Strafgevangenis, in de volksmond het "Oranjehotel". Al snel volgde de arrestatie van nog eens 47 medewerkers, waaronder 4 vrouwen. Na bijna een jaar werd de Stijkelgroep op 26 maart 1942 in haar geheel overgebracht naar Berlijn en gedetineerd in de Wehrmacht-gevangenis in de Lehrterstrasse.In september 1942 begint het geheime proces voor het Reichskriegsgericht, het hoogste Militaire Gerecht in het toenmalige Duitsland. Dit was uitzonderlijk, want nagenoeg alle overige gearresteerde Nederlandse verzetsstrijders zijn in Nederland berecht. De aanklacht luidde: spionage en het toebrengen van schade aan de Duitse Wehrmacht. Nog in dezelfde maand werden er 32 doodvonnissen uitgesproken. Aan andere leden van de groep werden tuchthuisstraffen opgelegd, één verzetsstrijder overleed in de gevangenis.Op 4 juni 1943 werden op een schietbaan in Berlijn-Tegelen de vonnissen voltrokken. Han Stijkel werd als eerste gefusilleerd, daarna met een tussenpoos van telkens vijf minuten, de overige leden van de Stijkelgroep. Dankzij hulp van de Franse bezettingsautoriteiten konden de lichamen in juni 1947 naar de Franse sector van Berlijn worden vervoerd waarna zij vervolgens naar Nederland werden overgebracht. Onder enorme belangstelling werden de 32 leden van de groep herbegraven op de begraafplaats Westduin (Ockenburg) in Den Haag. Sluiten