‘s-Gravenhage, 15 februari 2020Beste oom Carl,Dit jaar is het 75 jaar geleden dat wij bevrijdt werden van de nazis. En ook dat jij niet meer terugkeerde uit gevangenschap, vermist was en naar alle waarschijnlijkheid was overleden te Bergen Belsen. Je kunt deze brief dus helemaal niet lezen en daarbij heb je mij ook nooit gekend. Ik werd pas 9 jaar later geboren, misschien zelfs wel op de kop af, want jouw sterfdatum ligt tussen 5 april en 31 mei 1945 en ik ben van 6 april.Jou heb ik ook een tijdje niet gekend en ik weet nog goed hoe ik voor het eerst je naam hoorde. Mijn moeder, jouw zusje Guusje, las mijn zusje Mijcke en mij voor uit een boek voor het slapen gaan. In dat boek kwam een jongetje voor dat Heinz heette. Mijcke en ik vonden dat maar een vreemde naam want wij kenden deze naam alleen maar van de Heinz tomatenketchup. Onze moeder zei toen dat haar broertje Carl Heinz heette. En dat het een Duitse naam was want haar familie was oorspronkelijk Duits. Deze mededeling beviel ons niet erg want zo jong als wij waren vonden wij alles wat Duits was niet in de haak. Op onze verbaasde vraag waar die broer dan was, zij had alleen een zusje Marijke, zij zei; “die is dood, vermoord door de Duitsers”. Wij waren vervolgens sprakeloos..Mijn broer, zusjes en ik groeiden op in een omgeving van mensen die zich actief tegen de Duitsers verzet hadden. Tante Mary Gentis werd door Veldmaarschalk Montgomery onderscheiden met het Certificate of Service, de Medal of Freedom (U.S.A.) en door Koningin Wilhelmina met het Kruis van Verdienste, oom Jacques Gentis met Commandeur du Mérite National Français en het Verzetsherdenkingskruis, oom George van Dam Merrett en oom Eddy Jonker waren Engelandvaarders, tante Jos van Weel (later Mulder) was de enige vrouw in Nederland onderscheiden met de Militaire Willemsorde, en natuurlijk niet te vergeten de vriend van mijn vader uit de Leidse studententijd en van H.V.V. Erik Hazelhoff Roelfsema en gewezen minnaar van mijn moeders vriendin tante Nanny. Later de Nationale superheld “Soldaat van Oranje”. Haar beste vriendin, Mary de Booy, was getrouwd met RAF Acting Wing Commander Spitfirepiloot Bill Wells, alias “Hawkeye”. En aan de andere kant waren daar nog de Joodse vrienden van mijn ouders, jaarclubgenoot Jaap Rosen Jacobson en de families Menko, Frankenhuis en van Dam.Onze vader sloot zich na de bevrijding van het zuiden van Nederland aan bij de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) en werd bij de Staf Militair Gezag benoemd tot kapitein-arts. Het besluit werd uitgevoerd door de Minister van Oorlog de Quay en Koningin Wilhelmina.In de daarop volgende jaren kwam ik je vaak tegen in de vorm van een foto op mijn moeders bureautje en later, toen jouw eigen moeder bij ons kwam wonen, ook een van jou op haar bureautje. Ik hoorde over je werkzaamheden voor het verzet en dat je naar aanleiding daarvan was opgepakt, concreet gezegd bij het waarschuwen van mensen voor een inval van de SD of de Documentatie Dienst. Die opdracht had je gekregen van een inspecteur van politie die in het verzet zat. Maar toen je bij het bewuste adres was aangekomen bleken deze daar al aanwezig en werd je mede gearresteerd. Eens hoorde ik je moeder huilen op 4 mei, de dag van onze Nationale Dodenherdenking, eenzaam in haar kamer zittende. Waarom ging ik, suffe teenager, niet naar binnen? Ik heb er nog spijt van maar ik wist niet hoe ik om moest gaan met zoveel verdriet!Ik had gehoord dat zij nog tot 5 jaar na de oorlog de achterdeur open liet voor als jij misschien toch nog terug zou keren. Dan kon je er tenminste in. Je was van KZ Vught naar Sachsenhausen op transport gesteld toen de geallieerden naderden. En Sachsenhausen was door de Russen bevrijdt dus misschien zat je wel in Rusland! Maar jij kwam niet, in plaats daarvan kwam er een brief van het Rode Kruis om haar hun bevindingen mee te delen. Jij was gestorven in Bergen Belsen.Op enig moment speelde je weer actief een rol in mijn leven. Toen moeder en ik op het Binnenhof bij de ingang van de Tweede Kamer het grote boek met de Erelijst der Gevallenen probeerden in te zien op zoek naar jouw naam. Nu weet ik dat je daar helemaal niet in staat. Ook ging oom Adel een poging wagen een pad bij Klein Zwitserland, daar speelde jij hockey, naar jou vernoemd te krijgen. Mijn vader, jouw zwager Dof, hij maakte nog jouw vals persoonsbewijs, verstrekte de bij hem bekende informatie over jou. En toen bleek dat je bij geen enkele instantie bekend stond als verzetsdeelnemer. Sterker nog, je wilde uiteraard! niet in Duitse gedwongen Arbeitseinsatz en stond om die reden op de opsporingslijst. En dus nam men hier na de oorlog aan dat dat de reden voor je arrestatie was geweest.Toen ik de familiepapieren erfde begreep ik waarom er niets van de naamgeving van het pad terecht was gekomen. Je was onvindbaar! De Duitsers hadden alle documenten met betrekking tot jouw arrestatie en die van vele anderen domweg vernietigd. Wel was bewaard gebleven dat je op 14 juli 1944 gearresteerd was, door die ellendelingen van de Documentatie Dienst. Ach oom Carl, oom Adel schreef ongeveer ieder denkbare instantie aan en met name het achterhalen van “ de inspecteur van politie die in het verzet zat” werd een ware opgaaf. Zonder resultaat. Inmiddels ben ik expert op het gebied van KZ Vught, Sachsenhausen en Bergen Belsen. Zo ook wat betreft het verzet in Den Haag, de Documentatie Dienst en de hoeveelheid boeken die ik met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog gelezen heb zijn talloos! Maar jij was niet te vinden. Tot nu...Ik heb namelijk een enorme voorsprong op oom Adel, dankzij een uitvinding die voor jou als science fiction zou klinken. Het heet internet en je kunt het vergelijken met een gigantische bibliotheek/encyclopedie die je kunt doorzoeken. Dit doe je met een apparaat dat een computer heet of, als het draagbaar is, een laptop. Of gewoon met je telefoon, dat is nu een draagbaar apparaatje ter grootte van een kleine hand waarmee je direct contact kan leggen met de rest van de wereld.En zo staan daar ook “online” de kranten van de Koninklijke Bibliotheek. Dat wil zeggen àlle Nederlandse kranten vanaf het begin van hun bestaan. Delpher, zoals deze database heet, is doorzoekbaar middels een zoekterm die je invoert. Nu wil dat niet zeggen dat je ook altijd vindt waarnaar je op zoek bent. Tot voor kort vond ik niets met betrekking tot jouw verzetswerkzaamheden. Tot nu...Het ging als volgt. Ik had, zoals ik al vaker had gedaan, jouw brief uit Vught tevoorschijn gehaald. De reden was zoals altijd om te kijken of ik iets over het hoofd had gezien, iets wat misschien eerder niet belangrijk had geleken. Je barak in Vught was 2A. En toen ging ik voor de zoveelste keer naar Delpher en toetste voor het eerst de zoekterm “ barak 2A” in. En daar, in de krant “de Waarheid” van 11 augustus 1945, was een advertentie met een verzoek om inlichtingen omtrent een Haagse inspecteur van politie uit het verzet genaamd Reinder Cornelis Pals, gearresteerd op 14 juli 1944 en die in Vught vermoedelijk in barak 2A had gezeten. Jouw arrestatiedatum!, jouw barak!, en ook jouw inspecteur van politie?Als je deze brief zou kunnen lezen zou je nu instemmend “ ja” knikken. Bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie op de Herengracht te Amsterdam ligt het verzoek van de vader van Rein Pals tot opname van zijn zoon’s naam op de erelijst. Daarin schrijft hij dat zijn zoon op die bewuste 14e juli 1944 mensen liet waarschuwen en dat de man die van hem opdracht kreeg tot waarschuwen opgepakt werd en dat zodoende uitkwam dat zijn zoon hierbij betrokken was. Jouw verhaal!Reinder Pals en jij bleken bovendien huisgenoten, jullie woonden op de Laan van Meerdervoort 293A in Den Haag. Dat adres gaf jij op bij je arrestatie en dat adres staat ook op de Sterbeurkunde van Rein Pals. Dit laatste document is weer te lezen bij het Centraal Bureau voor Genealogie. Zoals jij al schreef in je brief; “zielig voor haar (je hospita) dat zij nu beide klanten tegelijk kwijt raakte.” Rein Pals kwam al op 25 november 1944 om het leven in de Spaldingstrasse 158 te Hamburg. Daar moesten de KZ kampgevangenen puin ruimen, en dat was opzettelijk heel gevaarlijk en loodzwaar werk gemaakt zodat er velen omkwamen bij deze terreurarbeid.Ook voor jou vond ik een oproep in een krant in de vorm van een krantenknipsel dat zich bevindt bij het voornoemde C.B.G. Hierin staat dat je in januari 1945 nog in Oranienburg, Sachsenhausen, bij de Heinkelfabrieken te werk was gesteld. Vermoedelijk ben je door het zware werk en de slechte behandeling aldaar ziek geworden en in februari op transport gesteld naar Bergen Belsen. Vermoedelijk, want je was dus vermist en ook al ben je in 1950 dood verklaard, een datum van je overlijden of een document van je verblijf in Bergen Belsen of ergens anders is niet te vinden. Alleen omdàt er niets te vinden is en je op geen enkele lijst voor komt wordt dit veronderstelt “ met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid.”Als je bij het Nationaal Archief komt en je vraagt de cartotheek op met de namen van de vermisten die niet meer uit de Duitse kampen terugkwamen dan weet je niet wat je ziet. Het zijn er zo ontzettend véél, en ieder kaartje is een mens, geboren tot vreugde van zijn/haar ouders en met familie die vergeefs op de terugkomst van deze geliefde heeft gewacht. Zoals jouw moeder die klappertandend van de spanning op het perron stond als er treinen uit Duitsland arriveerden, bevrijde gevangenen met zich meevoerend. (Zo staat te lezen in een brief van mijn moeder die met haar mee was.) Maar jij was daar nooit bij. De laatste keer dat jij je moeder zag was ook op een perron, namelijk in het treinstation in Den Haag.Geboeid en vastgeketend aan een andere gevangene werden jullie uit de laadbak van een open vrachtauto gehaald. Het pakje eten dat zij je wilde geven wekte de toorn op van een Duitse bewaker die haar met een trap in haar buik op de rails deed belanden. Je kleine zusje werd hysterisch en moest door omstanders getroost worden. Zij probeerden haar te kalmeren door te zeggen; “ hij komt wel terug” waarop zij alleen nog maar kon roepen; “ nee!, hij komt niet meer terug”. De pasfoto die je verfrommeld ten afscheid uit de trein gooide siert nu jouw profielschets bij de Oorlogsgravenstichting. De vouwen uit de foto heb ik hersteld, dat kan dus ook met zo’n computer en toen naar hen opgestuurd. Nu ben je tenminste weer zichtbaar voor de wereld met je naam en wie je was.De brief die ik aan je schrijf heeft natuurlijk een reden. Het is voor mij een manier om alles omtrent het speurwerk naar jou en naar wat er gebeurd is op een rijtje te krijgen. Dat ik geen details onvermeld laat, zoals dat je in je brief schreef “ alle narigheid omdat je anderen wilde helpen” Je brief werd gecontroleerd en dat wist je. Zo schreef je dat je naar Makan verlangde, Maleis woord voor eten. En “ met Dof gaat het zeker wel goed” ten teken dat je tijdens je verhoren niet doorgeslagen was en je mond had weten te houden. Ook had je geen tandenborstel en of je moeder die misschien kon opsturen in een pakketje. Maar je ontving niets meer, haar brief aan jou kwam retour, kamp Vught was ontruimd en op de enveloppe stond slechts “vertrokken”. Waarheen wilden de Duitsers niet zeggen. Wreed tot de laatste snik!Bij het N.I.O.D. bevindt zich een brief van je moeder met een smeekbede aan mevrouw Timmenga of zij wellicht kan achterhalen of je naar Vught of naar Amersfoort was gestuurd. Misschien heb je haar wel ontmoet, mevrouw Timmenga verzorgde n.l. voedselpakketten voor gevangenen in Vught.Ik geloof niet in een hiernamaals waar overledenen nog contact hebben met de levenden of de beschermengel die achter je staat. Dan hebben deze laatsten wel slecht hun beschermende werk gedaan tijdens al die gruwelijkheden die jou en al die anderen werden aangedaan. Jij bent er niet meer, je moeder is al 40 jaar geleden overleden en alleen je kleine zusje is er nog, hoogbejaard en vergeetachtig.Maar de levenden kunnen de doden toevoegen aan het huidige leven zodat zij op deze manier voortleven. Je bent slechts 20 jaar geworden, eerst was ik jonger dan jij, toen even oud en daarna ouder, zo ook mijn kinderen die nu alledrie ouder zijn dan jij geworden bent. Op deze wijze heb ik vaak aan je gedacht, aan jou, mijn jonge oom, geboren in Batavia en opgegroeid in de tropen, die zo jong zijn vader verloor tijdens verlof in Nederland. Die onder erbarmelijke omstandigheden in de koudste winter in concentratiekampen moest creperen. Weet je oom Carl, voor mij ben jij een held en voor mijn vader was jij dat ook, hij schreef achterop jouw foto Carl Heinz Wiechert, gevallen voor ‘t Vaderland, Bergen Belsen 1945. Ik ga nog een laatste keer proberen om jou op de Erelijst der Gevallenen te krijgen. Mocht het niet lukken dan is dat zeer onrechtvaardig maar aan dat laatste heb je natuurlijk al nooit gebrek gehad.Je nichtje Fréderique Sluiten