Antonius van der Burgt

Eigenlijk is Antonius van der Burgt vrijwel volledig vergeten. Zijn vrouw en kinderen zijn inmiddels allemaal overleden. Sommige van zijn kleinkinderen zijn ook al overleden en wie nog wel leeft heeft geen of vrijwel geen actieve herinneringen aan hem. Er is nog een doodsprentje van hem bewaard, dat dateert van vlak na zijn dood. Daarin komt hij naar voren als een gelovig katholiek, die zijn kerkelijke verplichtingen nauwgezet vervulde. De ironie van zijn geschiedenis is dat het vervullen van zijn kerkelijke verplichtingen hem fataal is geworden.

Eind 1944 vonden in heel Nederland, maar zeker ook in Limburg zogenaamde kerkrazzia’s plaats. Bij het verlaten van de mis of de kerkdienst pakten de Nazi’s in heel veel dorpen en steden mannen op tussen de 16 en de 60 jaar. Die vielen onder de Arbeitseinsatz, het dwangarbeid systeem, dat de bezetter gebruikte om de oorlogsmachine gaande te houden. Alleen in Noord Limburg werden ruim 2800 mannen opgepakt en in Duitsland tewerkgesteld. Van hen overleefden 121 mensen de oorlog niet. In de woonplaats van Van der Burgt, Sevenum, werden 326 mannen opgepakt. Van hen overleefden vijf mensen de oorlog niet. Antonius van der Burgt werd op 8 oktober 1944 bij het verlaten van de kerk opgepakt en zou niet meer levend terugkeren.

Hij was een typische representant van het Rijke Roomse leven, deze klompenmakerszoon uit Deurne. Met zijn vrouw Hendrina van Gog met wie hij in 1913 was getrouwd, kreeg hij elf kinderen, waarvan er tien volwassen werden. Hij werkte, net als veel van zijn toenmalige familieleden en zijn nazaten bij de NS. Het ligt voor de hand, dat hij heeft meegedaan aan de Spoorwegstaking van 1944, maar van enige actieve bemoeienis met het Verzet is niets bekend. De kerkrazzia’s passen overigens bij het feit, dat de Nazi’s naarmate de oorlog vorderde, steeds driester gingen optreden. In hun ideologie was een mensenleven sowieso al weinig waard en die waarde daalde naarmate de Duitse oorlogskansen slechter werden.

Antonius van der Burgt werd tewerkgesteld in Watenstedt/Salzgitter, niet ver van Hannover. Daar stierf hij als gevolg van wat de fabrieksautoriteiten een ‘Gasunfall’ noemden, een bedrijfsongeval dus. Zijn officiële overlijdensdatum is 30 januari 1945, maar er is ook een document dat van 28 januari 1945 spreekt.

Ton van der Burgt, geboren in 1953, is naar zijn opa vernoemd maar heeft hem nooit gekend. “Er werd nooit over hem gepraat. Oma woonde in haar latere levensjaren bij een oom en tante en ik heb haar nooit over opa horen praten. En verder waren de contacten in de familie van mijn vader niet buitengewoon hecht. Later heb ik van een neef vernomen, dat hij in het Ereveld in Loenen is herbegraven en daar heb ik zijn graf wel bezocht. Zijn naam staat vermeld op het Monument voor Gevallen Spoorwegpersoneel in Utrecht, op een plaquette in het NS Station Horst Sevenum en op het Monument aan het Julianaplantsoen in Sevenum

Dat mijn vader niet zo veel over de Tweede Wereldoorlog sprak, is in zekere zin wel te begrijpen. Geboren in 1925 is hij na de oorlog bij de Politionele Acties in Indonesië ingezet en daar zijn hem ongetwijfeld dingen overkomen, die er nog zwaarder inhakten dan zijn eerdere oorlogsherinneringen. Ook over zijn Indische jaren sprak hij nooit. Behalve die ene keer. Toen zei hij over zijn broer die op het laatst van de strijd in Indonesië daar was geweest, dat hij wel erg grote verhalen vertelde op zijn werk. Terwijl die oom bij wijze van spreken nauwelijks van de boot was geweest.”

“Opa en oma waren gelovige Christenmensen”, zegt Ton van der Burgt zo veel jaren later. Ongetwijfeld heeft dat oma geholpen bij het verwerken van haar verdriet.”

Het doodsprentje, dat is overgeleverd omschrijft hem als een trouw christen en meld dat hij dankzij zijn opgeruimde karakter veel zijn lotgenoten tot steun heeft kunnen zijn. Die constatering zal zijn nabestaanden tot steun zijn geweest. Maar wat ook blijft is de herinnering aan een rechtschapen en gelovig mens, die vermalen werd in een helse oorlogsmachine.