Een plan van de knokploeg Rieks onder leiding van Hendrikus Zomer om met geweld gevangen te bevrijden uit een door de Duitsers gevorderde villa in de Pesserstraat in Hoogeveen komt niet tot uitvoering omdat de gevangen de volgende dag worden overgebracht naar het Huis van Bewaring in Assen. De gevangenis in Assen zit vol met politieke gevangen en in de late avond van woensdag 7 maart 1945 worden met veel geschreeuw 29 gevangen uit hun cellen gehaald. Ze krijgen allemaal een pakje brood mee en horen dat ze naar Duitsland moeten om daar te werken. Ze worden echter overgebracht naar de Woeste Hoeve langs de weg tussen Aperdoorn en Arnhem. Dat is de plek waar de nacht tevoren een mislukte aanslag is gepleegd op Hanns Albin Rauter, de hoogste Duitse politiegeneraal in Nederland. Ook uit andere gevangenissen zijn gevangenen opgehaald, totaal 117 mannen worden in groepen van twintig naar een executieplaats gebracht en worden doodgeschoten als represaillemaatregel op de mislukte aanslag op Hanns Albin Rauter. Behalve van der Velde worden ook doodgeschoten Jan Dekker (23), Pleunis Dubbeldam (30), Harmannus Schipper (35) uit Hoogeveen, Jan Wierenga (36) uit Ruinen, Jan Vroom (25) uit Drijber en Otto Zomer (46) uit Hollandseveld. Sluiten

Pleunis Dubbeldam was instrumentmaker van zijn vak. Hij was ambtenaar bij de technische dienst van de PTT, en werkzaam in de telefooncentrales van de sector Hoogeveen als sectorchef. Hij gebruikte zijn technische kennis actief tijdens de 2eWO in het verzet.In de telefooncentrale luisterde hij o.a.Duitse gesprekken af, en hij was verantwoordelijk voor het onderhoud en bediening van de geheime zender die opgesteld stond in het ziekenhuis Bedhesda in Hoogeveen. Hierbij werkte hij samen met o.a. Dokter van de Velde. Zijn informatie heeft gezorgd dat er velen gered zijn uit de handen van de Duitsers. Zelf werd Pleunis Dubbeldam verraden en opgepakt. Hij werd vermoord bij de Woeste Hoeve als vergelding op de aanslag op Rauter. In de huidige telefooncentrale van KPN in Hoogeveen hangt een koperen gedenkplaat met zijn naam er op, waar vele jaren op 4 mei bloemen werden gelegd, om hem te eren en te gedenken. Sluiten

In de nacht van 6 op 7 maart 1945 werd bij de buurtschap Woeste Hoeve per ongeluk een “aanslag” gepleegd op Hanns Albin Rauter.

Op 6 maart had het verzet in Apeldoorn een tip ontvangen dat de Wehrmacht de volgende ochtend bij een slachterij in Epe drieduizend kilo vlees zou ophalen. Vanwege de voedselschaarste bij onderduikers en evacués zou dat vlees in Apeldoorn heel goed van pas komen. Een groep verzetsmensen kreeg de opdracht de Wehrmacht voor te zijn en diezelfde nacht nog het vlees in Epe op te halen. De groep beschikte over Duitse uniformen, maar de auto’s die de verzetsgroep had waren niet geschikt voor een dergelijke grote lading. Ze besloten een vrachtwagen van de Wehrmacht te kapen. Het verlaten stuk weg in de buurt van Woeste Hoeve leek het meest geschikt voor de uitvoering van hun plan. Er reden nogal wat Duitse vrachtwagens heen en weer tussen Apeldoorn en Arnhem.

Toen de groep ter hoogte van Woeste Hoeve een zware auto hoorde naderen, dacht men dat het een vrachtwagen was. Het bleek echter een open BMW te zijn met Duitse officieren. In het vuurgevecht dat volgde werd de chauffeur van de auto dodelijk geraakt, evenals de officier die achterin zat. De man die naast de chauffeur zat leefde nog en hield zich dood. Later bleek dat het Rauter was, de hoogste Duitse politie-generaal en hoofd van de SS in Nederland. Het was duidelijk dat de Duitsers het er niet bij zouden laten zitten. Na een dergelijk incident was het gebruikelijk dat er represailles genomen werden in de vorm van het fusilleren van verzetsmensen, bekende Nederlanders en politici. Rauter was zelf in Nederland de initiatiefnemer geweest van deze represaillemaatregelen. Hij had zelfs duidelijke quota ingesteld, zoals 10 levens voor een Duitse dode en 3 voor een Nederlandse dode in Duitse dienst enz.

In juni 1944 had Hitler bevolen dat de berechting van verzetsmensen gestopt moest worden. De Duitse SD kreeg toen vrij spel om met mensen die ze oppakten te doen wat ze wilden, zij werden de zogenaamde Todeskandidaten. Half september geeft Rauter bevel om verzetsmensen als represaille aan de openbare weg dood te schieten en hun lichamen lange tijd te laten liggen. Voorbijgangers werden gedwongen toe te kijken bij de executies. Zo hoopten ze het verzet te breken. Nu Rauter zelf het slachtoffer was, werd het een represaille op grote schaal.

SS-Brigadeführer Karl Eberhard Schöngarth nam de taken van Rauter over. Hij was verantwoordelijk voor de uitvoering van de vergeldingsactie. Toch was Rauter zelf niet minder verantwoordelijk. Hij is nooit buiten bewustzijn geweest en Schöngarth heeft in het ziekenhuis overleg met hem gepleegd.

In Amsterdam, Amersfoort, Fort De Bilt en op de Waalsdorpervlakte werden vanwege de “aanslag” op Rauter in totaal 146 mannen gefusilleerd. Maar bij buurtschap Woeste Hoeve vond de grootste vergeldingsactie plaats. Uit gevangenissen in Assen, Zwolle, Almelo, Colmschate, Doetinchem en Apeldoorn werden in totaal 117 mannen gehaald. De jongste was 17, de oudste 75 jaar. Al deze mannen werden in de ochtend van 8 maart 1945 op de plaats waar nu het monument staat, gefusilleerd. De gehele groep werd eerst naar de SD-Dienststelle in Apeldoorn gebracht. Hier werden ze opgewacht door de grootste sadisten die de Veluwe in die tijd kende. Het waren zgn. “rexisten”, voornamelijk Belgen die net voor de val vanuit Antwerpen waren overgeplaatst naar Apeldoorn. De meest beruchte uit de groep waren Emiel Thonon (bijgenaamd de rat), Hermann Veit, Eugène Dirckx en Verhulsdonk. Oskar Gerbig was hier al enkele maanden commandant. Hij was uit Almelo overgeplaatst, hij stond bekend als een redelijk mens en had in Almelo vaak erger voorkomen. Tegen mensen als Thonon en Verhulsdonk was hij helaas niet opgewassen. De gevangenen werden door deze mensen geboeid en in 7 bussen geplaatst, waarna ze in colonne rond half zeven ’s morgens vertrokken, vooraf gegaan door Gerbig op zijn motorfiets, op weg naar Woeste Hoeve. De bussen en vrachtwagens werden geparkeerd op tweehonderd meter afstand van herberg De Woeste Hoeve, op een grasveld bij de driesprong met de weg naar Hoenderloo. Even voorbij de herberg stond een vuurpeloton gereed van 50 Duitsers. De executie ging snel. Elke vijf minuten werd een nieuwe groep van twintig gevangenen opgehaald. De slachtoffers werden in een lange rij naast elkaar neergelegd tussen de weg en het fietspad. De fietsers die voorbijkwamen moesten afstappen en langs de slachtoffers lopen. In de middag werden alle slachtoffers begraven in een massagraf op begraafplaats Heidehof bij Apeldoorn. Na de bevrijding van Apeldoorn, op 25 april 1945 zijn alle 117 slachtoffers weer opgegraven en op 2 na geïdentificeerd. De slachtoffers zijn daarna tijdelijk bij elkaar herbegraven elders op Heidehof, de meesten zijn in de loop van 1945 of later door hun familie naar andere begraafplaatsen in Nederland overgebracht. Bron: Henk Berends

Sluiten