Cor van der Gaag werd geboren op 9 april 1925 en groeide op in Berkel en Rodenrijs, gelegen ten noorden van Rotterdam. Dit dorp kenmerkte zich door boerderijen, opkomende tuinbouwbedrijven, molens, vaarten, sloten, ophaalbruggen en tolhekken. Hij groeide op aan de Zuidersingel, ging naar de Protestants-Christelijke school in Overschie, en haalde goede cijfers, behalve voor zingen: een vijf! Als hij wat ouder wordt, springt Cor regelmatig bij om zijn oom Piet te helpen die komkommers kweekt voor de Duitse markt.

Oom Piet (grootvader van auteur Hans Moor) bij de oogst komkommers op zijn tuinbouwbedrijf. Oom Piet staat in het midden.

Maar het rommelt bij onze oosterburen en Cor leest uiteraard over de steeds maar toenemende geweldspiraal in Duitsland. Als de oorlog in Nederland uitbreekt, is Cor vijftien jaar oud, en de vijf jaren die volgen, vormen een donkere periode in zijn leven. Naarmate hij ouder wordt, zal hij regelmatig moeten onderduiken. Nadat een wapendropping in de polders bij Berkel is verraden, gaat de Duitse Sicherheitspolizei op onderzoek uit en vermoordt vier jonge jongens. Op Dolle Dinsdag wordt Cor lid van de Binnenlandse Strijdkrachten. Aan het eind van de oorlog, op 5 mei, vindt er nog een laatste gewapend gevecht met dodelijk afloop plaats bij de bloemenveiling in Berkel. Duitsers, gevlucht uit Zoetermeer, beginnen te schieten op de vele leden van de Binnenlandse Strijdkrachten, die in het zonnetje lagen te wachten op een oproep voor bewakingsdiensten in Rotterdam.

In de roes van de bevrijding en mogelijk op zoek naar avontuur en een wens om na vijf jaar afwachten en onderduiken eindelijk eens wat zinvols te doen, geeft Cor zich op als oorlogsvrijwilliger, samen met zo’n twee dozijn dorpsgenoten. Na zijn militaire basistraining in Weert en De Harskamp komt hij bij 1e Bataljon Regiment Stoottroepen (1-RS), derde compagnie. Op 28 september stapt Cor met 1-RS op de nachttrein naar Oostende. Onderweg slapen ze weinig in de tergend langzame trein, waarvan de rijtuigen soms niet eens glas in de ramen heeft. In de haven van Oostende ligt de s.s. Prinses Astrid te wachten om de jongens over te zetten. De bestemming is Dover. In Dover stappen ze op de trein naar Crowthorne Station, bij Wokingham. Daar blijven de Stoters krap twee weken. Ze slapen in zogenaamde Nissenhutten: een tijdelijke behuizing die opgezet is op het landgoed van Easthampton Park. Cor krijgt Engelse gebruikte militaire kleding en meer training. Er is ook tijd voor ontspanning en daarom gaan ze af en toe een avondje uit in het nabijgelegen Reading. Ook loopt 1-RS een mars door Londen met enkele honderden soldaten. De aandacht voor de jonge Nederlanders moet een enorme morele opsteker geweest zijn.

Het Britse troepentransportschip de Alcantara, bron Beeldbank NIMH

Op 11 oktober 1945 vertrekt Cor met zijn regiment met een trein naar Liverpool waar de Engelse Alcantara ligt te wachten. Na een lange reis van een maand via de Middellandse Zee, het Suez Kanaal, de Rode Zee en de Indische Oceaan en een kort verblijf in de baai van Trincomalee op Ceylon, varen ze naar Malakka. De lange reis is geen pretje. Omdat Nederland nog vrijwel geen toegang had tot eigen schepen, moest er teruggevallen worden op de Engelsen. De Alcantara vaart met een Engelse bemanning en de twee nationaliteiten liggen elkaar niet goed. De Britse scheepscommandostructuur bevalt de vrijgevochten verzetmannen helemaal niet. Het eten is slecht en te weinig. De ruimen zijn overvol, met jongens die in hangmatten vier hoog boven elkaar slapen. Voor de twintigjarige Cor was het een indrukwekkende ervaring: Gibraltar, de Afrikaanse kust, Port Suez, dolfijnen en bruinvissen. Zelfs een soldaat die aan difterie stierf en een zeemansgraf kreeg. Aan boord krijgt Cor les in het Maleis, seksuele voorlichting en wapenkennis. Hij luistert vol belangstelling naar dominee Koningsberger, die in Indië geboren is en veel vertelt over het leven daar.

Maar tijdens hun reis hoort Cor dat ze niet naar Nederlands-Indië mogen; de Engelsen willen de Nederlanders er niet hebben. Dat is een enorme teleurstelling voor iedereen, want ze willen zo graag Indië bevrijden en de orde herstellen, net zoals de Amerikanen en Canadezen Nederland hadden bevrijd. Uiteindelijk wordt 1-RS in Malakka voor de kust van Port Dickson, ten zuiden van Kuala Lumpur, aan land gezet met landingsvaartuigen. Ze worden ondergebracht in verlaten huizen en barakken aan het strand. De polderjongen uit Berkel krijgt van de Engelsen training in guerillaoorlogvoering: hinderlagen, bajonetgevechten, tijgeren en kalis oversteken.

Cor van der Gaag (links) met vier kameraden voor hun tijdelijk verblijf in Malakka

Eindelijk, op 8 maart 1946, vertrekt 1-RS met de s.s. Sloterdijk naar Nederlands-Indië. Tijdens de reis horen ze dat Semarang de eindbestemming gaat worden. Enkele dagen later wordt Cor samen met zijn collega's opgehaald door de Britse 5th Airborne Brigade met landingsvaartuigen. Ze nemen tijdelijk hun intrek in het gebouw van de Nillmij, dat voor de oorlog als nieuw modern pand aan de Heerenstraat was neergezet, tegenover de Protestantse Koepelkerk in het centrum van Semarang. Cor begint direct aan zijn werk. Zijn compagnie neemt een stelling over van de Britten bij de Karreweg, nabij het Ooster Banjir kanaal. Samen met andere compagnieën die met 1-RS aan wal kwamen, brengen de troepen meer rust in Semarang. In de zomer van 1946 komt er toch een grote aanval door Indonesische onafhankelijkheidstrijders, die afgeslagen wordt. 

In het najaar hoort Cor dat zijn Oom Piet thuis in Nederland op zijn veertigste plotseling overleden is. Dat is een grote klap voor Cor, want hij kon goed met zijn oom opschieten. Het tuinbouwbedrijf wordt door Dirk en Wim, twee broers van Cor, overgenomen. 

Tijdens een patrouille bij Salamkerep in februari 1947, ondernam Cor een poging om het leven te redden van sergeant en sectiecommandant Leen Molenaar, die getroffen was door een vijandelijke fosforbom. Hierbij liep Cor brandwonden aan zijn handen op en werd opgenomen in het ziekenhuis. Helaas kwam Leen Molenaar twee dagen later te overlijden. Als erkenning voor zijn daden werd Cor bevorderd tot Soldaat der Eerste Klasse.

Op post in camouflagepakken. Cor zit links.

Op 27 september 1947 gaat Cor met zijn maat Izaak Catsman vanuit Setoegoer, waar ze intussen na de eerste politionele actie op een stelling zitten, een weekendje naar Semarang. ‘s Nachts leggen de Indonesiërs een Japanse vliegtuigbom in de weg bij Soegihwaras. Als Cor en Izaak op zondag terugrijden vanuit Karangdoeren, waar ze van de drietonner overgestapt zijn op een jeep, bestuurd door Ries Oosterom en bewaakt door Gerrit Zentveld, rijden ze op de bom. Cor en Izaak Catsman zijn op slag dood, Gerrit leeft nog even. Aalmoezenier Konijn, die toevallig onderweg is na een mis, hoort de enorme knal en gaat op onderzoek uit. Hij besteedt nog een paar minuten met Gerrit Zentveld voordat ook hij overlijdt. Ries Oosterom overlijdt twee dagen later in het Sint Elizabeth ziekenhuis in Semarang. De vier jongens worden naast elkaar begraven op het Ereveld Candi. 

Ze zouden vier maanden later naar huis zijn gegaan. Maar het mocht niet zo zijn.

De vier graven naast elkaar op het Nederlands Ereveld Candit te Semarang

Naschrift:

Cor is een neef van mijn moeder. Ik ben een achterneef van Cor. Er is niemand meer in leven die Cor nog gekend heeft. Ook mijn 86 jarige moeder was te jong om hem te herinneren. Zij was 6 toen hij vertrok. Zoals we zo vaak lezen, sprak niemand van zijn 1-RS vrienden uit Berkel, die ik ook gekend heb, ooit over hem over hun tijd in Nederlands-Indië. Er zijn vooralsnog geen dagboeken of brieven bekend van hem. Het enige aanknopingspunt dat ik heb is zijn Staat van Dienst. Ik ben nu zijn leven aan het reconstrueren, gebaseerd op zijn Staat van Dienst, overlijdensadvertenties, egodocumenten van anderen die in dezelfde locaties waren of dezelfde bootreis maakten, foto's uit zijn album en natuurlijk algemene kennis van Wikipedia en oude kaarten die nu gescand on line staan. Het begint een mooi verhaal te worden.