Harmannus Haan

Door het onderduiken van hun broer werden op 11 Aug. 1943 te Onstwedde (Gr.) als gijzelaars gearresteerd: Harmina, Harmannus, Stoffer, Martinus en Heiko Haan. Na hun arrestatie werden zij opgesloten in het Huis van Bewaring te Groningen. Harmannus, die asthmatisch was aangelegd, kon de lucht in het Huis van Bewaring niet verdragen en werd ziek. Hij kreeg aanvallen van benauwdheid en werd op voorspraak van buren en invloedrijke figuren na 5 dagen naar huis gezonden. Opgelucht keerde hij huiswaarts maar met zorg in het hart over hen, die achterbleven.Al spoedig werd de voortdurende onzekerheid, angstige zekerheid: op transport naar Vught. Veel is er die tijd geleden; echter ook veel gebeden. Kerstfeest 1943 kwam Harmina weer thuis. Oudejaarsnacht de drie gebroeders: Stoffer, Martinus en Heiko. Ontroerende thuiskomst; uitbundige vreugde bij allen. Buren en dorpsgenoten leefden mee. Die dagen is er innig en oprecht gedankt.In de nacht van 21 op 22 Juli 1944 raast een S.D.-auto door de provincie Groningen. Er moeten slachtoffers vallen. Weer is een Distributiekantoor gekraakt. Het verzet moet gebroken. Kunnen de daders en terroristen niet gegrepen worden dan hun families maar. Het is een bekende weg naar Onstwedde; reeds eerder waren ze daar. De boerderij van de Wed. Haan is gauw gevonden en omsingeld; deur ingetrapt en de uit de slaap geschrokken familie met machinepistolen in een kamer bijeengedreven.Waar is de onderduiker-terrorist? Der Brüder Heinrich? Niet thuis. Huiszoeking levert niets op dan datgene, wat uit de kelders geroofd wordt. Harmannus, Stoffer en Heiko worden aangewezen om zich te kleden en mee te gaan. Ze kleden zich onder gewapend toezicht. Enkelen blijven bij moeder en dochter in de kamer. Stoffer en Heiko zijn klaar en worden naar de auto gebracht, die ongeveer twintig meter verder, voor het huis op de weg staat.Harmannus krijgt vergunning om zijn jas van boven te halen. Vier man gaan met hem mee door de schuur, waar een trap naar de zolder leidt. Als hij de trap opgaat wordt hij neergeschoten. De vier SD-ers gaan terug naar de kamer. Moeder vraagt: “Waar is Harmannus? Of hoeft die niet mee, omdat die toch weer last van asthma krijgt?“. Hoop leeft in haar hart. De moordenaars antwoorden bij het weggaan, met duivels-sarcasme: “Die krijgt nooit geen asthma meer”.Onderaan de trap ligt Harmannus; hij leeft nog maar is stervende. Zo vinden moeder en Harmina hem. In haar ontzettende smart loopt moeder naar buiten en haar angstgeroep klinkt door de nacht naar de SD-auto: “Jongens, ze hebben onze Mans doodgeschoten!” Een SD-er vuurt zijn pistool op haar leeg. Nieuwe zorg voor Stoffer en Heiko die in de auto zitten: Zou moeder nu ook nog geraakt zijn? Want ze hadden haar angstgeroep gehoord. Gelukkig is ze niet geraakt. Dan vertrekt de auto. Wie zal begrijpen, wat er die nacht en nadien geleden is? God alleen weet dat en Hij heeft niet meer gegeven dan te dragen was. Maar ook zal Ik het vergelden, zegt de Here.Harmannus overlijdt die nacht. De volgende dag komt de NSB-Burgemeester condolatiebezoek afleggen. Hij heeft het verbod van de SD bij zich, dat Harmannus niet in Onstwedde begraven mag worden. Een auto uit Groningen haalt die dag het lijk. Door de Directeur der Begrafenisvereniging te Groningen wordt een signalement gemaakt en de kist genummerd. Dankzij deze attentie en die van de Directeur van het Crematorium te Velsen, kon het stoffelijk overschot na de bevrijding achterhaald worden en is dit op 5 September 1945 ter aarde besteld te Onstwedde. Een grote schare gaf blijk van haar medegevoelens. Ook Stoffer en Heiko waren door Gods goedheid hierbij tegenwoordig.Hoewel Harmannus niet genoemd kan worden een “verzetsman” wat men in het algemeen daaronder verstaat, toch gaf hij tijdens zijn leven in bezettingstijd door geest en houding duidelijk te zien, uit welk beginsel hij leefde. Hoe welkom waren hem de onderduikers op de boerderij; hoe graag zorgde hij mee voor de honger-kinderen uit het Westen. Veel heeft de familie in hem verloren. Dagelijks vervult ons 't heimwee naar zijn opgeruimde, vrolijke persoonlijkheid. Wij kunnen echter getroost zijn door de belijdenis, die ook onze Mans beleed: “Ik geloof de vergeving der zonden, de wederopstanding des vleesches en . . . . het eeuwige leven”. H.Bron: Stichting Herinnering LO-LKP (www.LO-LKP.nl) Opmerking Martin Haan, zoon van “H.” en neef van Harmannus Haan: dit In Memoriam (IM) is geschreven en ondertekend door H. Deze H. staat voor H(enk Haan), de in dit IM genoemde onderduiker-terrorist Brüder Heinrich. Henk is de broer van Harmannus.Dit In Memoriam is geplaatst in De Zwerver, Weekblad der LO-LKP-Stichting, van 27 sept. 1947 No. 39, 3e jaargang. In dit (originele) IM staat als overlijdensdatum van Harmannus Haan: 15 febr. 1945 te Rathenow (Dld.). Dit is onjuist en wordt in een volgende editie van De Zwerver (4 oct. 1947, no. 40) hersteld. De juiste overlijdensdatum is: 22 juli 1944 te Onstwedde. De gehele tekst is exact door mij overgenomen van het origineel omdat dit bij het digitaal plaatsen op de site van Oorlogsgravenstichting onvoldoende leesbaar bleek. Voor het overnemen was het origineel echter wel voldoende leesbaar. Spelling en woordgebruik dateren dus uit 1947.De boerderij van de Wed. Haan waarover in dit IM wordt gesproken droeg de naam “Veldzicht” en is gelegen in het gehucht “Vosseberg” aan de weg Onstwedde – Mussel. De nieuwe eigenaren van de boerderij hebben de naam gewijzigd in “De Vosseberg” en hebben meegewerkt aan plaatsing van een gedenksteen voor Harmannus Haan in een muur van hun boerderij, vlakbij de plek waar hij werd doodgeschoten. Sluiten

Op deze foto is rechts een kapschuur (hooi/stro-opslag) te zien (klik op foto). In deze kapschuur had Harmannus Haan een radio verstopt om naar Radio Oranje te kunnen luisteren. Tevens bood deze kapschuur onderdak aan enkele onderduikers. Bij onraad vluchtten de onderduikers via het achter "Veldzicht" liggende land naar de "zandheugte" (zoals dat ter plekke genoemd werd). De "zandheugte" lag in een hoogveen gebied, waar een onderduikershol was. Sluiten