Bernardus van Haaren

In september 2013 ontving ik bericht dat Oom Ben door de Oorlogsgravenstichting naar Nederlands Ereveld Loenen wordt gebracht...

Het roept een intens gevoel van ontroering en een sterke verbondenheid met mijn vader op, zijn naam is Jos. Mijn vader is vorig jaar in juni 2012 overleden.

Mijn vader kwam uit een groot gezin van 11 kinderen. Als jongen van 10 jaar, toen de oorlog begon, werd hij koerier voor zijn broer Ben. Ben was zijn lievelingsbroer. Mijn vader heeft weinig of bijna niets verteld over de belevenissen en ervaringen uit die tijd. Wel heeft hij me verteld, dat Oom Ben in het verzet zat en ondergedoken zat in Beuningen. Het ouderlijk huis van Oom Ben en mijn vader was in Nijmegen. Het enige wat ik me nog kan herinneren, dat mijn vader met een ongekende trots vertelde, dat zijn liefde voor paarden, door Oom Ben was ontstaan. Ze reden geregeld paard zonder zadel door de boomgaarden rondom de boederij. Oom Ben kon ook erg goed tekenen en maakte mooie pentekeningen, ook van stadgezichten. Mijn vader vond Oom Ben zeer begaafd en zijn liefde voor de natuur maakte hem en mijn vader, verbonden. Wat er tijdens de oorlog is gebeurd en wat ze samen hebben gedeeld heeft mijn vader niet verteld. Wel het schokkende nieuws dat Oom Ben door zijn hoofd is geschoten door een Duitser tijdens de capitulatie en terugtrekking van de Duitsers. Mijn vader, toen een jongen van bijna 15 jaar, kreeg tijdens de terugtrekking van de Duitsers, opdracht van zijn ouders, om Oom Ben te waarschuwen, dat hij zich schuil moest houden. Mijn vader heet Oom Ben niet kunnen bereiken, omdat de Duitsers zich niet zo snel gewonnen gaven en werd tegengehouden door het oorlogsgeweld. Dit weet ik sinds kort en dit verklaart voor mij nu veel. Dit enorme schuldgevoel, dat hij zijn broer niet op tijd heeft kunnen bereiken, heeft hem gevormd voor zijn hele leven. Na het overlijden van mijn vader ben ik met mijn broer Rob en zijn vrouw Diane ( woonachtig in Californie), tante Thea en Oom Ad, naar de boerderij geweest in Beuningen waar Oom Ben ondergedoken zat. De boerderij is gerestaureerd en we zijn gastvrij ontvangen door de huidige bewoonster. We hebben de boederij mogen bezichtigen en hebben de schuilruimtes gezien en de schuur die nog in orginele staat verkeerd en de hooizolder, die nog intact was Heel indrukwekkend.. Ik heb zo veel respect voor mijn vader, gezien de afstand tussen Nijmegen en Beuningen dat ongeveer 8 kilometer is. Dat besefte ik, zo meer, toen we er naar toe reden, hoe vaak en hoeveel kilometers heeft hij te voet afgelegd, om zijn broer te helpen. Wat heeft in zijn bolletje afgespeeld, vooral toen hij nog net tien jaar oud was. De immense verantwoordelijkheid die hij droeg, zijn angsten, zijn voor mij, alleen al bij de gedachten, hartverscheurend. Tante Trudy, zus van Oom Ben, vertelde mij, dat het te voet gaan en ook die afstanden, heel normaal was in die tijd.

Zo heeft Tante Trudy ook haar eigen verhaal. Toen het bericht het thuisfront bereikte, dat Oom Ben doodgeschoten was, is zij met haar vader (Opa) aan de hand naar Beuningen gelopen, naar het klooster waar Oom Ben lag opgebaard. Als jong meisje heeft ze tijdens deze tocht mensen zien sneuvelen, want er werd geschoten en gevochten. Dit gebeuren staat op haar netvlies en Opa (haar vader) vertelde haar dat de kogels over hun heen zouden gaan en de kogels hun niet zouden raken. Aangekomen in Beuningen in het klooster troffen ze Oom Ben aan, opgebaard met een klein gaatje achter zijn oor. Veel, veel, veel later heeft tante Trudy antwoord op haar vraag ontdekt, waarom heeft Opa (haar vader) haar meegenomen.. Zo zou hij minder kans hebben om doelwit te worden, met een kind aan zijn hand.... Wat een onmacht, verborgen verdriet en leed... Tante Trudy legde me uit, dat in die tijd weinig of niet gesproken werd en zeker niet gedeeld over dit immense verdriet. Ik ben blij, dat mijn Tantes dit met mij gedeeld hebben, want het is niet makkelijk om over deze emoties te praten. Tante Thea bij de plaats in Beuningen en tante Trudy met haar verhaal. Er is zo veel wat we niet weten. Ik ben zo dankbaar dat de Oorlogsgravenstichting Oom Ben eert en hem naar Loenen brengt. Het "verborgen verdriet" krijgt hierdoor een gezicht, een waarde. Al het verdriet wat dit met zich meebrengt is generaties voelbaar. Het "eren", verzacht het lijden en geeft de nabestaanden troost en erkenning. Namens mijn vader hoop ik, dat door deze brief, de herinnering gekoesterd blijft, dat Oom Ben zijn leven heeft gegeven voor onze vrijheid. Ook herdenken wij hiermee, alle oorlogsslachtoffers. Dat we in vrede, met respect en liefdeskracht met elkaar omgaan en de wereld koesteren.

José Plass- van Haaren

30 oktober 2013