Arnold de Jong van Lier

Marie Limburg-Koelman was kort voor de Tweede Wereldoorlog getrouwd met Arnold de Jong-van Lier. Formeel was hij Joods. "Hij was heel liberaal. We waren allebei hervormd. Elke zondag gingen we samen naar de kerk." In het begin van de oorlog merkten ze nog weinig van de beperkingen die de bezetter oplegde, later mocht hij niet meer met de tram of met de trein. Limburg-Koelman: "In 1935 heb ik daar al ruzie over gemaakt. Ik was met mijn zusje van zeventien op wintersport in het Sauerland. Dat reisje was ons door een tante uit Indië aangeboden. Wist zij veel van de oorlog en van HitIer. Dat was toen ver van je bed. Maar de Duitsers waren toen al bang. Wij hadden een heel gezellige wintersport, maar overal hingen bordjes met 'joden niet gewenst'. Ik ergerde me dood. Toen ik daar wat van zei, zei de vrouw bij wie we logeerden: "Maar Mariechen, als je niets doet, worden we over tien jaar door die joden overheerst. Nou, in tien jaar tijd werden wij inderdaad overheerst, maar niet door de joden."De druk van de bezetter groeide. In januari 1943 werd haar man opgepakt. Verraden door de bovenburen, al kwam Limburg-Koelman daar pas jaren later achter. "Hij werd gevangengezet in het Oranjehotel. Ik weet nog dat ik hem daar mocht bezoeken. Toen ik daar aankwam, was hij er niet. Buiten stond wel een hele rij gevangenen. 'Rietje, hier', hoorde ik iemand zacht roepen. Ik herkende hem eerst niet. Daar stond hij, met zo'n baard. Ik schrok toen ik hem zag. Hij zag er smerig uit, liep mank. 'Ben jij dat?' vroeg ik. We gingen naar zijn cel. Ik had kaas bij me, chocola, van alles. Die man had natuurlijk honger. Ik heb hem nog nooit zo zien eten. Anders was hij helemaal niet zo hebberig.Hij moest kolen sjouwen, vertelde hij. Dat kon die man helemaal niet. Hij had het begin van MS. Later, in kamp Amersfoort, moest hij lorries douwen. Zo sterk was hij helemaal niet. De bekende schrijver Meijer Sluizer is bij hem op bezoek geweest in kamp Amersfoort. Hij vertelde dat mijn man in elkaar geslagen was. Op 12 januari is hij in dat kamp vermoord. Twee Nederlandse agenten kwamen bij mij langs. Ik zat net bij de buurvrouw. Ze stonden met zulke lange gezichten op de stoep, ze dorstten het bijna niet te zeggen. Later kwam de wijkpredikant nog langs. In het begin van de oorlog kreeg je dan nog een horloge, zijn sleutels thuisgestuurd. Later kreeg je niets meer." "Wij hadden een zogenaamd gemengd huwelijk. Hij is opgepakt omdat hij zonder ster liep. Ik heb het nagevraagd bij de synagoge in Amsterdam, daar zeiden ze dat twee van zijn voorouders geen lid waren geweest. Dat zou betekenen dat hij geen 'voljood' zou zijn en dus geen ster hoefde te dragen. Later bleek die informatie niet te kloppen. Sluiten