Johannes Kolf

Op 29 januari 1945 werd de verzetstrijder Johannes Kolf uit het Zuid-Hollandse Westmaas door de beruchte Nederlandse Duitse handlanger Jan Meekhof in Leeuwarden doodgeschoten. Kolf, wiens achternaam soms ook eindigt met een dubbele f, opereerde onder zijn schuilnamen Jodocus of Jo(o) en behoorde tot een groep vooraanstaande leden van het ondergrondse verzet in Fryslan tijdens, de Tweede Wereldoorlog. Op min of meer ongelukkige wijze kwam deze uit een groot landarbeidersgezin stammende voormalige wachtmeester van het Korps Politietroepen in de Dronrijperstraat om het leven. Kolf was ondergedoken bij de familie Vijver in de Sexbierumerstraat. Op dit duikadres verscheen een groep leden van de Duitse Sicherheitsdienst (SD) om huiszoeking te doen. Niet zozeer voor Kolf, maar omdat men veronderstelde dat zich in huize Vijver een verboden radiotoestel bevond. Bij het zien van deze beruchte en uiterst gevreesde mannen besloot Jodocus de vlucht te nemen. Bij de achterdeur schoot hij snel in daar staande klompen en verdween. Meekhof, een meedogenloze en schietgrage figuur, die ook aan onder andere de massa-executie op 22 januari 1945 in Dokkum deelnam (twintig slachtoffers) had hem echter waargenomen. Kolf raakte door een longschot levensgevaarlijk gewond, maar bleef bij kennis. Kennelijk drong het besef bij hem door dat overleven niet meer tot de realiteit behoorde en op basis van die gedachte vroeg de streng gelovige Kolf om geestelijke bijstand. Hardvochtig weigerde Meekhof hieraan medewerking te verlenen, hoewel een gewaarschuwde gereformeerde predikant reeds ter plekke was gearriveerd. Vermoedelijk speelde hier ook mee dat de nazi’s in het algemeen en SD in het bijzonder een bloedhekel aan gereformeerden hadden. Wel is Kolf nog overgebracht naar het niet meer functionerende Diaconessenhuis aan de Noordersingel overgebracht, maar medische hulp mocht niet meer baten. De uit een fel nationaal-socialistisch Drents gezin afkomstige Meekhof is op 19 november 1946 voor een reeks dodelijke wandaden, onder andere voor Jodocus Kolf, ter dood veroordeeld. Dit arrest is in 1947 in hoger beroep omgezet in levenslange gevangenisstraf. Daar kwam niets van terecht, want na twintig jaar is hij op vrije voeten gesteld en werd vertegenwoordiger voor een Zweeds bedrijf. Meekhof stierf 71 jaar oud op 17 april 1994 in Utrecht. Kolf was een gewone jongen uit een doodgewoon gezin. Wars van heldendom. Diepgelovig, een sterk gevoel voor rechtvaardigheid, vaderlandslievend en vrijheidstrijder van het eerste uur. Zo nam hij op 10 mei 1940 deel aan gevechten bij de Moerdijkbruggen ter hoogte van Willemsdorp. In 1943 dook hij onder bij de familie Douma in Burgum. Evenals duizenden andere militairen weigerde Kolf zich in Duitse krijgsgevangenschap te begeven. Het gedachtegoed van de Doum’s correspondeerde met de opvattingen van de Zuid-Hollander. Hij maakte deel uit van de illegaliteit (Knokploegen, KP) in Drachten. Aanvankelijk op bescheiden schaal, later behorend tot een zeer gewaardeerde vaste waarde van de Friese KP. Zo was hij één van de deelnemers van de beroemde gevangeniskraak op 8 december 1944 in Leeuwarden onder leiding van Piet Oberman (schuilnaam Piet Kramer), die filmisch bekend staat als De Overval. Die dag werden zonder dat er een schot is gelost 51 politieke gevangenen bevrijd uit het zwaar bewaakte huis van bewaring. Met de eveneens bekende Friese verzetsman Hans Deinum uit Workum kon Kolf het prima vinden. Beiden waren wars van uiterlijk vertoon. Sloegen zich nimmer op de borst voor hun afbrekend werk aan de vijand en stelden dat zij aan hun medemens verplicht waren de onderdrukker te bestrijden. Helaas mocht Kolf het licht van de bevrijding niet meer aanschouwen. Maar zijn naam blijft in Fryslán bestaan als een der groten van het verzet tegen een meedogenloze overheerser. Juist daarom is het prijzenswaardig dat zijn beide neven Bert en Ruud in ’t Veld uit respectievelijk Klaaswaal en Zevenbergen vandaag zijn levensgeschiedenis in boekvorm op de markt hebben gebracht. Niet enkel als eerbetoon aan deze principiële vrijheidsstrijders, maar tevens als waarschuwend voorbeeld voor huidige en komende generaties. Sluiten