Mijn naam is Richmond Luke.Ik woon in Randolph, een klein stadje in
het noorden van New Jersey,in de Verenigde Staten van Amerika
(USA).

Ik schrijf over het bericht over Evert Gerard Roes
1921-1944 (Post), dat ik vond op de website Oorlogsgravenstichting.
https://oorlogsgravenstichting...

Ik gebruik een, naar mijn mening, vrij goede Nederlands-Engelse
vertaalwebsite: DeepL Translate.
https://www.deepl.com/en/trans...
Dus ik hoop dat mijn “Nederlands” goed genoeg is om goed begrepen te
worden.

Mijn commentaar begint hieronder.

Jan Roes (Jan Steven Roes) was mijn stiefvader. Ik en mijn broers noemden hem
Pop.Pop trouwde met mijn moeder in het begin tot het midden
van het decennium 1960. Ik kende hem dus goed.

Pap en mijn moeder zijn nu allebei overleden. Het gedicht op de grafsteen
van Pop dat in je bericht wordt genoemd, werd door mijn moeder
uitgekozen en daar gegraveerd. Ik wist niets over het gedicht, noch
over hoe mijn moeder het had uitgekozen.

Gezien het feit dat het gedicht in jouw Post genoemd wordt door Antoine Gerard Theodore “Toon” Hermans, een bekende Nederlandse komiek, zanger en
schrijver, geloof ik dat Pap een fan van “Toon” was en dat mijn
Mam het zo wist. Dus ik dank je voor dat beetje kennis.

Wij, Pop's Amerikaanse familie, wisten dat hij een broer had. Degenen
onder ons die Pap en Mam hebben overleefd, wisten niet hoe hij
heette. We wisten echter wel dat hij deel uitmaakte van het
Nederlandse verzet, deel uitmaakte van een netwerk dat werd geleid
door de moeder van Pop (Mary Theresia Van Berckel, of misschien Mary
Theresia Roes), en werd gemarteld en gedood door de Duitsers.

Dat was zo'n beetje alles wat we wisten voordat ik jouw bericht vond. En
ik waardeer het dat ik nu de naam van Pops broers weet en meer over
zijn tragische lot.

Helaas weten we ook weinig over de familie van Pop in Nederland. Uit de
overlijdensadvertentie van Pop, Jan Steven Roes (1918-2006) - Jan Steven Roes (1918-2006) - Find a Grave Memorial , en algemene familiekennis weten we dat:

De vader van Pop was Joan Joseph Roes, en dat hij een arts was; en
dat

De moeder van Pop was Mary Theresia Van Berckel [of
misschien Mary Theresia Roes]. We weten dat ze een kunstenaar
(schilder) was met enige bekendheid. En we weten dat ze in het
Nederlandse verzet zat en hielp Nederlandse Joden uit Nederland te
smokkelen.

Vreemd genoeg, naar mijn mening, Ik heb geen informatie kunnen vinden over
de carrière van de moeder van Pop als artiest, laat staan over haar
ervaringen in het Nederlandse verzet.

Hoe dan ook, het verhaal dat ik me herinner van Pop is dat zijn broer,
waarvan ik nu weet dat het Evert Gerard Roes is, hielp in de
Nederlandse verzetscel van zijn moeder. Hij deed dat ondanks dat hij
een pacifist (en vegetariër) was. Hij trad op als koerier of
boodschapper. En in die hoedanigheid werd hij door de Duitsers
opgepakt.

Hoe dan ook, tot slot, ik waardeer uw bericht met
informatie over Evert Gerard Roes zeer. Ik kan bevestigen, en doe dat
ook, dat Jan Steven, de broer van Evert, niet is gedood door de
Duitsers in 1944.

Als iemand aanvullende informatie heeft over Evert Gerard of Jan Steven of hun familie, dan zou ik dat zeer op prijs stellen.

Vriendelijke
groeten, Richmond Luke

Tegen dit vraagstuk liep ik aan toen ik aan het uitzoeken was hoe lang een drietal onderduikers in het huis van mijn tantes verborgen waren geweest.

Die drie onderduikers werden uiteindelijk opgepakt en samen met nog elf andere verzetsmannen op 26 mei 1944 in de Loonse en Drunese duinen gefusilleerd. Hun graven zijn nooit teruggevonden.

Een van deze 14 mannen was Evert-Gerard Roes, geboren op 7 november 1921 te Rijswijk. Zijn naam is gebeiteld in een zwerfkei van het monument dat dicht bij de executieplaats is geplaatst.

De mannen waren in de morgen van 26 mei 1944 vóór 5 uur vanuit de Polizeigefängnis Haaren naar deze plek gereden en daar in twee groepen van 7 man omgebracht en begraven.

Toen ik de boeken van Haaren bestudeerde kwam ik bij deze datum echter een heel andere naam tegen: Jan Steven Roes, geboren op 8 februari te Delft. Dat is dus een andere naam en een andere geboortedatum en –plaats. Welke van de twee is nu de juiste?

Verder zoeken op de naam Jan-Steven Roes bracht me in de Verenigde Staten in de plaats Charleston, South Carolina, waar op 2 januari 2006 een Jan-Steven Roes op 87-jarige leeftijd was overleden. Die was ook geboren op 8 februari in Delft. Hij was al in 1939 naar de USA vertrokken en daar gebleven. Het leek er in eerste instantie op dat er een fout in de Haarense documentatie is gemaakt.

Overigens staat op zijn graf een gedichtje van toon Hermans:

One needs Someone Quiet And Honest
Who When Time Is There
Prays For You And Fights For You
The Moment You Have Somebody
Who Laughs And Cries With You
Only Then You Can Say
I Have A Friend

Raadpleging van de kranten (via Delpher) die in mei 1944 na de executie verschenen geven echter ook Jan-Steven aan:

Naar de Höhere SS- und Polizeiführer “Nordwest" mededeelt, heeft het Polizeistandgericht te ‘s-Hertogenbosch op 24 Mei 1944 de Nederlanders Jan Roes, geboren 8 Februari 1918 te Delft……. ter dood veroordeeld ……..Het vonnis is……voltrokken

Dan maar op zoek naar eventuele geboorte annonces en jawel, deze zijn ook te vinden in de kranten van die tijd. Beide geboortedata kloppen en ineens blijkt dat de twee Roes-en broers zijn van elkaar.

Kennelijk heeft Evert-Gerard Roes een identiteitsbewijs van zijn broer Jan-Steven gebruikt. Zo is hij ingeschreven in Haaren, zo is hij daar op 24 mei 1944 ter dood veroordeeld en onder die naam ook gefusilleerd. Natuurlijk wisten zijn ouders dat, maar ze hielden wijselijk hun mond. Pas bij het onthullen van het monument op 26 mei 2005 is de naamsverwisseling voor iedereen duidelijk geworden.

Hans Suijs