Toen Cornelis Jan Zwanenbeek (geboren op 19 augustus 1873) op 4 januari 1945 in het concentratiekamp Nieder Roden (Landkreis Dieburg) overleed, was hij al 71 jaar. We weten een mensenleeftijd later niet zo veel meer van hem. Hij was sigarenmaker en had een groot gezin, zes jongens en vier meiden. Hij had zijn vrouw, Louisa Christina Jansen, betrekkelijk vroeg verloren. Zijn zoon Iwan Zwanenbeek werd door de bezetters in de oorlog vermoord. In die oorlog stond hij aan de goede kant. Na de oorlog opgestelde documenten die zich in het Nationaal Archief bevinden, maken duidelijk waarom de nazi’s het op hem gemunt hadden. Hij was een goede Nederlander en gaf zijn leven voor de goede zaak.

Cornelis Zwanenbeek was in maart 1944 opgepakt vanwege illegale activiteiten. Die bestonden hieruit, dat hij bonkaarten had verspreid ten behoeve van onderduikers. In die tijd was alles op de bon en je kreeg alleen bonkaarten als je officieel bekend was. Onderduikers waren uiteraard niet officieel bekend, maar zonder bonnen kon je niet eten, dus niet leven. Daarom voerde het verzet overvallen uit op verspreidingspunten van bonkaarten. De buit werd dan door andere verzetsmensen naar onderduikadressen verspreid. Zwanenbeek was een van die verspreiders. Hij verspreidde bovendien illegale bladen. Op zulke activiteiten stonden strenge straffen die strenger werden naarmate de oorlog vorderde. Toen Cornelis Zwanenbeek werd opgepakt was hij al een zeventigplusser, maar daar had de bezetter maling aan. Hij verdween in het gevang. Eerst in de gevangenis aan de Weteringschans in Amsterdam, daarna in het beruchte Kamp Amersfoort.

Op dinsdag 5 september 1944 leek het een kwestie van dagen, misschien wel uren eer Nederland zou worden bevrijd. Maar de bevrijding zou nog maanden op zich laten wachten. In die dagen namen veel foute Nederlanders de wijk naar Duitsland en de nazibezetters zorgden ervoor dat extra veel Nederlanders in een Duits concentratiekamp terecht zouden komen. Onder hen Cornelis Zwanenbeek, die in Nieder Roden terecht kwam, iets ten zuidoosten van Frankfurt am Main.

In het concentratiekamp was het leven zwaar, zeker voor iemand van boven de zeventig. In de documenten lezen we, dat Zwanenbeek op 29 november 1944 griep kreeg met koorts. Uiteindelijk overleed hij daaraan op 4 januari 1945. Er is echter alle reden om te stellen, dat hij aan ontbering is gestorven. Je mag dat moord noemen.

Na de oorlog heeft zijn gezin zich zeker nog om hem bekommerd. We lezen van pogingen om hem uit het massagraf te krijgen, waarin hij was begraven. Uiteindelijk is hij in een individueel graf herbegraven op het Nederlandse Ereveld te Frankfurt am Main.

Een kleinzoon van Cornelis Zwanenbeek, Iwan Zwanenbeek jr. (zoon van de in de oorlog vermoorde zoon van Cornelis) heeft nog een enkele herinnering aan zijn opa. “Ik ben als kind met mijn moeder bij hem op bezoek geweest. Hij woonde in een hofje in Haarlem. Later heb ik geprobeerd na te gaan waar dat was, maar ik heb het niet teruggevonden. Ik herinner me van hem dat hij altijd zei: Laat dat kind maar flink drinken, dat is goed voor hem. Bij mij in huis staan nog twee klokjes die van hem zijn geweest. Het is goed dat zijn verhaal, hoe summier ook, in de openbaarheid komt. Hij maakte in moeilijke omstandigheden goede keuzes en moest die met de dood bekopen. Hij mag niet worden vergeten.”